Cyberincidenten kunnen onze maatschappij in het hart raken en gedurende korte of langere tijd verlammen. Het afgelopen jaar zijn er verschillende incidenten geweest waarbij duidelijk werd wat de impact van een digitale storing of aanval kan zijn. De kwetsbaarheden in Citrix-producten, de onbereikbaarheid van 112 door een storing bij KPN en ransomware-aanvallen zoals op de Universiteit Maastricht zijn voorbeelden daarvan.
Onze maatschappij is in grote mate afhankelijk van digitale processen en analoge terugvalopties zijn niet altijd voorhanden. Door de situatie die is ontstaan door het coronavirus, waarbij veel meer via digitale middelen wordt gedaan, zijn we alleen maar afhankelijker geworden. Dat blijkt uit het jaarlijkse Cybersecuritybeeld Nederland (CSBN) van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), dat in samenwerking met het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) is opgesteld.
Digitale risico’s onverminderd groot en niet fundamenteel veranderd
De digitale dreiging van landen in de vorm van spionage en sabotage zijn een permanente dreiging voor onze nationale veiligheid. Ook het risico van grootschalige uitval van vitale processen is onverminderd aanwezig. Verder constateert de NCTV dat de effecten van criminaliteit zoals ransomware maatschappij-brede effecten kunnen hebben. Hoewel maatschappij ontwrichtende cyberincidenten zich nog niet voorgedaan hebben in Nederland, vallen die in de toekomst zeker niet uit te sluiten.
Digitale risico’s staan niet los van andere risico’s
Door verregaande digitalisering van de samenleving hebben digitale risico’s direct uitwerking buiten het digitale domein. Digitale risico’s staan niet los van andere risico’s. De financiële crisis in 2008 en de huidige crisis door het coronavirus laten zien hoe groot de impact van een crisis is in de breedte van de samenleving en op onze economie. Zeker een combinatie van een grootschalig cyberincident en bijvoorbeeld de corona-pandemie kan grote gevolgen hebben. Digitalisering van de maatschappij zorgt ervoor dat bedrijven, onderwijsinstellingen en andere sociale activiteiten in deze pandemie deels toch kunnen doorgaan. De keerzijde is dat de digitale ruimte zwaarder dan ooit belast wordt en grootschalige digitale uitval forse schade kan aanrichten.
Vergroting weerbaarheid belangrijkste instrument
Door de permanente digitale dreiging en potentieel maatschappij verlammende gevolgen moeten we blijvend aandacht hebben voor onze digitale weerbaarheid. Desondanks blijft de NCTV zien dat bedrijven en (overheids)organisaties niet altijd de weerbaarheid op orde hebben en daardoor extra kwetsbaar zijn voor cyberincidenten. Ook ontbreekt een compleet en scherp beeld van de digitale weerbaarheid van Nederlandse vitale processen. Sommige instellingen zijn voldoende in control, andere niet. Ook blijft de digitale weerbaarheid van ministeries en sommige rijksorganisaties een blijvend punt van aandacht.
BNR Radio interview Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Pieter Jaap Aalbersberg
Bron: nctv