De gelegenheid maakt de dief, en dat is tijdens deze coronacrisis niet anders. "Coronacriminaliteit maakt gebruik van de angst van de mensen, van de vraag naar info of producten die ze nodig hebben. De flexibiliteit waarmee criminele organisaties zich aanpassen aan deze crisis, is opvallend", zegt Europoldirecteur Catherine De Bolle. Een nieuw rapport van de Europese politiedienst geeft vier voorbeelden van nieuwe vormen van criminaliteit.
Nagemaakte medicijnen
Valse medicatie, zoals pijnstillers en antibiotica, die te koop wordt aangeboden, nagemaakt beschermingsmateriaal en een vervalst gamma aan verzorgingsmateriaal. De coronacrisis opent een heel gamma aan nieuwe producten die interessant worden voor criminelen. "Maar zeker namaaktests om te zien of je corona hebt, kunnen een negatieve impact hebben op de gezondheid", waarschuwt De Bolle.
Europol kon in samenwerking met Interpol begin maart bij een operatie in meer dan 90 landen zowat 34.000 nagemaakte chirurgische maskers in beslag nemen. Meer dan 120 mensen werden toen gearresteerd. Zij maakten deel uit van georganiseerde misdaadgroepen.
Valse dokters aan de deur
Het tweede criminaliteitsfenomeen klinkt onwaarschijnlijk, maar is toch waar. Dieven doen zich voor als hulpverlener en bellen aan bij een willekeurig slachtoffer - vaak oudere mensen. Hun werkwijze is in verschillende lidstaten gelijkaardig: ze vertellen dat ze medische producten verkopen of bieden een test aan die het coronavirus kan detecteren. Eens ze binnen zijn - of hun kompanen via de achterzijde - plunderen ze het huis van de slachtoffers leeg.
De Bolle waarschuwt ook voor de "grootmoeder- of de familelid-truc": "Een organisatie meldt zich aan een private woning om te zeggen dat een familielid is opgenomen in het ziekenhuis. Zij zouden dan een medisch team sturen om ook de rest van de familie te testen op corona, soms midden in de nacht. Die mensen komen binnen, volledig in beschermende kledij, en roven het huis leeg."
Globaal gezien zijn inbraken in privéwoningen wel verminderd, ook al omdat veel mensen thuiswerken. "Maar er is dan weer een stijging bij commerciële bedrijven en medische infrastructuur", weet De Bolle. "Zo zagen we al vrachtwagens met medisch materiaal die werden gestolen."
Woekerprijzen op het darkweb
Ook het aantal cyberaanvallen tegen organisaties en phishing mails (fraude waarbij u via mail wordt opgelicht) naar individuen is opvallend hoog en zal in de komende weken wellicht nog toenemen.
Daarbij is de verwachting dat cybercriminelen ook zullen inspelen op het telewerk dat veel werkgevers nu organiseren, waarbij er meer digitale en dus misschien minder beveiligde verbindingen worden opgezet met de systemen van de desbetreffende bedrijven.
En dat kan zware gevolgen hebben. In Tsjechië is bijvoorbeeld een cyberaanval geweest op het Universitair Ziekenhuis van Brno. "Dringende operaties moesten worden uitgesteld, IT-systemen werden stilgelegd en de normale opvang van patiënten kon niet meer gebeuren", zegt De Bolle.
Uit het rapport blijkt daarnaast dat er zich ook andere vormen van cybercriminaliteit voordoen. Op het darkweb worden bijvoorbeeld mondmaskers verkocht aan woekerprijzen.
En er zijn ook aanwijzingen dat er meer online activiteit is van mensen op internetfora waar seksuele misbruikbeelden van kinderen te vinden zijn. Zij hopen wellicht te profiteren van het feit dat meer kinderen zich nu in een kwetsbare positie bevinden, omdat ze lange tijd geïsoleerd zijn.
De Bolle: "Veel mensen zijn thuis en weten niet wat doen. Het beste in de mens komt dan naar boven, maar ook het slechtste. We zien een stijging in het aantal mensen dat op zoek is naar kindermisbruik online en foto's van kindermisbruik."
Fraude met handgels en mondmaskers
Ook bekende fraudesystemen zijn door criminelen in ijltempo aangepast om zo te profiteren van de besmettingsangsten van mensen tijdens deze crisis. De vraag naar onder meer alcoholgels en mondmaskers is namelijk groot en daar spelen opportunistische oplichters handig op in. Het gaat onder meer om telefoonfraude en oplichtingspogingen bij de bevoorradingen van die specifieke goederen.
Denk aan het onderzoek naar de handgels en FFP2-maskers die besteld waren bij een bedrijf in Singapore - voor een bedrag van meer dan 6,5 miljoen euro - maar die nooit toegekomen zijn.
Europol vreest dat er ook in de komende weken nog nieuwe of aangepaste criminaliteitsfenomenen zullen ontstaan.
Het volledige Europol rapport
Bron: Europol, vrtNWS, 10
Schrijvers: Tobias Santens, Helen Goedgebeur