Snel geld verdienen is een illusie

"Leen je bankrekening nooit uit in ruil voor geld!"

Aantal geldezels blijft toenemen: dit jaar 280 dossiers bij Politiezone Antwerpen

• Criminelen blijven jongeren ronselen als geldezels om gestolen geld in handen te krijgen. Geld dat meestal ontvreemd is via phishing. In ruil voor hun bankkaart en pincode beloven ze jongeren snel geld. 
• Jongeren zouden nu sneller in de verleiding kunnen komen om op zo een voorstel in te gaan: corona heeft een impact op hun financiën en ze maken zich zorgen.
• Politie Antwerpen: “Alleen al in onze politiezone gaat het dit jaar om 280 dossiers. Zonde dat jongeren zich hierdoor laten verleiden, want vaak hadden ze voordien nog geen strafblad. De strafrechtelijke en financiële gevolgen voor geldezels kunnen aanzienlijk zijn.”
• Getuigenis geldezel M.G.: “Er ging een belletje rinkelen toen de bank mijn rekening blokkeerde...”
• Om jongeren te waarschuwen, lanceert 'Febelfin' vandaag een nieuwe campagne op social media en in scholen.
• Het fenomeen geldezel is zeker in scholen aanwezig, al spreken jongeren erover in codetaal.

Criminelen gebruiken geldezels én hun bankrekening om gestolen geld door te sluizen. In sommige gevallen gebruikt men ook de bankkaart van de geldezel om het doorgesluisde geld zo snel als mogelijk af te halen. De criminelen proberen jongeren te overtuigen om hen te helpen met de belofte dat ze snel geld zullen kunnen verdienen. De realiteit is minder rooskleurig: de geldezel knapt het vuile werk op van de criminelen maar blijft achter met een hoop miserie. Hij is strafbaar en kan vervolgd worden. Om jongeren te waarschuwen, lanceert Febelfin voor het derde jaar op rij een campagne rond geldezels. In de video’s vertellen Liandra Sadzo (LikeMe, Buurtpolitie, …) en Sophie Maréchal (La Trêve) over de nare gevolgen. 

Hoe gaat de fraude in zijn werk?

Fraude met geldezels volgt een herkenbaar patroon. De potentiële geldezel wordt online of in het echte leven benaderd door een ronselaar met de vraag om zijn bankrekening en/of bankkaart en pincode uit te lenen in ruil voor een vergoeding. Online zijn sociale media als Instagram en WhatsApp populair, offline gebeurt het bijvoorbeeld aan het station, in de uitgangsbuurten en in de nabijheid van scholen.

De ronselaar vertelt de geldezel wat hij moet doen en welke mooie bedragen anderen al hebben verdiend op deze manier. De handeling wordt omschreven als volkomen veilig of als een vriendendienst. En vooral: als een manier om snel en gemakkelijk geld te verdienen.

Niets is minder waar, want in werkelijkheid heeft de ronselaar de bankrekening en/of bankkaart van de geldezel nodig om illegaal geld op door te sluizen of om er datzelfde geld cash mee af te halen. Geld dat meestal gestolen is via phishing. Door de rekening en/of de kaart van de geldezel te gebruiken, wissen de criminelen elk spoor naar zichzelf. 

Hoe wijdverspreid is het fenomeen?

Stijn De Ridder, commissaris Politiezone Antwerpen: “Het is echt een nationaal fenomeen geworden. Om een idee te geven van de omvang: in onze politiezone hebben we dit jaar al 370 pv’s rond phishing opgemaakt. Dat gebeurt zodra een slachtoffer aangifte komt doen. Ter vergelijking: in heel 2019 telden we 342 dergelijke pv’s. Uit die aangiftes kwamen dit jaar 280 dossiers voort. Per dossier is er één geldezel, soms zelfs meer. Vooral jonge mensen, vaak rond de 20 jaar, laten zich verleiden. Minderjarigen zijn eerder een uitzondering.”

In deze coronatijden moeten we extra opletten voor het fenomeen. In mei van dit jaar deden Febelfin en onderzoeksbureau Indiville een enquête bij 1.000 jongeren tussen 16 en 30 jaar. Belangrijk resultaat: 45% van de jongeren kent financiële problemen door de coronacrisis. Hun studentenjob valt weg, ze krijgen minder zakgeld, zijn tijdelijk werkloos, … In dit soort situaties kan de verleiding om snel geld te verdienen nog groter worden.

Wat zijn de gevolgen?

Verblind door het snelle geld beseft een geldezel vaak niet dat hij deelneemt aan criminele activiteiten. Maar ook al lijkt het erop dat hij zelf geen strafbare feiten pleegt, hij is wel degelijk verantwoordelijk voor wat er op zijn rekening gebeurt en kan hiervoor aansprakelijk gesteld worden.

Stijn De Ridder, commissaris Politiezone Antwerpen: “Dat jongeren zich laten verleiden door zulke loze beloftes, is zonde. Want velen zijn nog nooit eerder in aanraking gekomen met de politie. Die andere gevallen zijn er ook wel, waarbij jongeren ons proberen wijs te maken dat zij het slachtoffer zijn. Hun bankkaart werd zogezegd gestolen en zonder hun medeweten gebruikt voor dit soort praktijken. Als we dan naar de transacties op hun rekening kijken, hebben we hen snel door. Bewust of niet, het parket vraagt ons altijd om per geldezel een pv voor witwassen op te stellen, want geldezels helpen crimineel geld wit te wassen. We zitten dit jaar al aan 1100 van dat soort pv’s.”

Is de geldezel een minderjarige, dan kunnen de ouders aansprakelijk gesteld worden. In de praktijk wil dat zeggen dat de geldezel (en zijn ouders) het geld dat via zijn rekening is doorgesluisd integraal zal moeten terugbetalen aan het slachtoffer. Hij riskeert ook fikse gerechtelijke straffen en fiscale boetes. Zijn bank kan weigeren hem nog een bankrekening, bankkaart en/of lening toe te kennen.

Naast de strafrechtelijke en financiële gevolgen is er ook een hoog risico op fysiek geweld. De ronselaars zijn namelijk geen doetjes die het beste voor hebben met hun geldezels. De mooie vergoeding stelt in de praktijk dan ook vaak weinig tot niets voor. Integendeel: de geldezel blijft vaak met een geplunderde rekening achter. 

Hoe M.G. van de ene dag op de andere geldezel werd

“Ik zocht een bijverdienste. Al snel zag ik een interessante website. Ze stuurden me een aanmeldingsformulier en meteen daarna kon ik aan de slag. Wat ik moest doen? Bitcoins aankopen met het geld dat op mijn rekening kwam te staan. Er zat druk achter: in totaal heb ik voor 3000 tot 4000 euro aan verrichtingen gedaan.

Er ging een belletje rinkelen toen de bank mijn rekening blokkeerde… Van de oplichters is geen spoor meer: ze deden zich blijkbaar voor als een andere firma. Plus, ze hebben me geblokkeerd en al onze berichten verwijderd. Zo kan ik niets meer bewijzen… Ik heb wel klacht ingediend bij de politie. Ondertussen ben ikzelf verhoord. Het onderzoek loopt nog.”

Nieuwe campagne zet in op jongeren

Om het bewustzijn rond geldezels aan te scherpen en op de gevaren ervan te wijzen bij jongeren, lanceert Febelfin samen met het creatief agentschap Hurae een campagne op social media. Dat is niet alleen een geliefd kanaal bij jongeren, maar ook een van de favoriete ronselplekken van de criminelen. De federatie van de financiële sector bouwt daarmee voort op de succesvolle online campagnes van de afgelopen twee jaar.

Voor de gelegenheid kruipen twee bekende Belgen (met heel wat volgers op social media) in de huid van een geldezel: de Antwerpse Liandra Sadzo en de Brusselse Sophie Maréchal. Ze vertellen in een video hoe de criminelen te werk gaan en wijzen op de nare gevolgen voor wie geldezel speelt. De boodschap: “Laat je niet verleiden om een geldezel te zijn. Snel geld verdienen is een illusie.”

De video’s werden opgenomen in Smile Safari, het Instagram en TikTok museum in Brussel. Daar heeft Febelfin een speciale kamer laten maken met een gouden geldezel erin. Als de coronamaatregelen het toelaten, gaat het museum opnieuw open voor het grote publiek op 17 december.