Het Openbaar Ministerie maakt zich zorgen over de explosieve toename van cybercriminaliteit in 2020. Internetoplichting, identiteitsfraude en het aantal verdachten van cyberdelicten stegen afgelopen jaar enorm. Om burgers en organisaties beter te beschermen tegen cybercriminelen, moeten ze weerbaarder worden gemaakt. Ook moet er ingezet worden op intensieve opsporing en vervolging van daders.

Bureau voor de Statistiek

Door de coronapandemie en corona maatregelen die het kabinet heeft genomen, wijkt het criminaliteitsbeeld over 2020 af ten opzichte van voorgaande jaren. Allereerst het goede nieuws: afgelopen jaar waren er minder woninginbraken en nam het uitgaansgeweld fors af. Dat is niet zo vreemd als je nagaat dat een groot deel van werkend Nederland thuis zat en uitgaansgelegenheden bijna heel het jaar hun deuren moesten sluiten.

Openbaar Ministerie

De constatering van het Openbaar Ministerie komt overeen met de cijfers van het Bureau voor de Statistiek (CBS). Het statistiekbureau berekende dat zakkenrollerij vorig jaar met 47 procent was afgenomen. Het aantal woninginbraken daalde in deze periode 23 procent. Dat geldt ook voor het aantal roofovervallen en winkeldiefstallen. In deze categorieën daalde het aantal meldingen met respectievelijk 16 procent en 13 procent.

Online criminaliteit zat afgelopen jaar in de lift. Het aantal verdachten van cybercrime groeide in een jaar tijd met 23 procent van 390 naar 480. Het aantal verdachten van fraude met betaalproducten nam met bijna de helft toe (48 procent), van 460 naar 680 verdachten. Tevens hield de politie meer mensen staande bij onderzoeken naar fraude met online handel (marktplaatsfraude) en identiteitsfraude. In beide categorieën steeg het aantal verdachten met zo’n 15 procent.

Het delict van de toekomst

Gerrit van den Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal, noemt cybercriminaliteit ‘het delict van de toekomst’. “Het wordt steeds groter en is veelkoppig: van digitale babbeltrucs tot ingewikkelde ransomware en DDoS aanvallen.” Hij stelt dat er ‘een stevige maatschappelijk aanpak’ nodig is om het tij te keren. Daarbij denkt hij aan maatregelen om de weerbaarheid van burgers en bedrijven tegen cybercriminelen te vergroten. Ook spoort hij aan op intensieve opsporing en vervolging van criminelen.

Politie

In januari meldde de politie dat het aantal meldingen van internetoplichting in 2020 met 127 procent was toegenomen. De Belastingdienst ontving afgelopen jaar meer dan 162.000 meldingen van phishing. Cybercriminelen deden zich voor als een medewerker van de fiscus om zoveel mogelijk persoonlijke en inloggegevens buit te maken van slachtoffers. Doordat ze daarbij professioneler, gerichter en persoonlijker te werk gaan, zijn ze steeds succesvoller.

Levensgevaarlijke ontwikkeling

Begin dit jaar zei het Openbaar Ministerie dat ze zich zorgen maakte over de toename van het aantal aangiftes van cybercrime. Uit onderzoek bleek dat twee derde van de Nederlanders afgelopen jaar in aanraking is geweest met een of andere vorm van cybercriminaliteit. Uit berekeningen van het OM blijkt dat slachtoffers van WhatsApp-fraude gemiddeld voor 2.800 euro worden opgelicht. Bij bankfraude door spoofing -het namaken van een betaalomgeving- loopt het schadebedrag op tot 10.000 euro. Dat ziekenhuizen en andere zorginstellingen steeds vaker het doelwit zijn van hackers noemde de officier van justitie ‘een levensgevaarlijke ontwikkeling’.

Harde aanpak vereist

Het Openbaar Ministerie en het College van procureurs-generaal laten er geen misverstand over bestaan dat de bestrijding van cybercrime een harde aanpak vereist. Tegelijkertijd erkennen ze dat er ook andere zorgelijke ontwikkelingen in de maatschappij spelen. Uit cijfers blijkt dat minderjarigen steeds vaker bij ernstige geweldsdelicten betrokken zijn. Dan moet je denken aan (poging tot) doodslag of moord, mishandeling en gewelddadige afpersing. Het aantal minderjarige verdachten groeide afgelopen jaar met 17 procent naar 1.904. Ook het aantal jongvolwassen tot 21 jaar dat verdacht wordt van een ernstig geweldsdelict, steeg met 4 procent naar 1.979.

Van der Burg maakt zich zorgen over deze trend. Hij stelt dat dit, na jaren van daling, het tweede jaar op rij is dat excessief geweld onder jongeren is toegenomen. “Opsporing en vervolging met stevige gevolgen is belangrijk om jongeren duidelijke grenzen op te leggen, en hen te confronteren met hun misdadig gedrag, maar alleen met het strafrecht los je dit maatschappelijke probleem niet op. Brede coalities zijn nodig om deze jongeren op het juiste spoor te brengen, en vooral te houden”, aldus Van der Burg.