First click here and then choose your language with the Google translate bar at the top of this page ↑

Cybercriminelen maken flink misbruik van de energiecrisis. Mailtjes worden doorgestuurd, zogenaamd van energieleveranciers, waarin vermeld wordt dat mensen korting krijgen als zij hun gegevens achter laten. In een mail die van Eneco zou zijn staat: ‘goed nieuws over de gasprijzen: u krijgt geld terug’. Het enige wat de klant hoeft te doen is de QR-code te scannen en gegevens achter te laten.

Valse e-mails

De Fraudehelpdesk krijgt de afgelopen tijd veel berichten over valse mailtjes, dagelijks zo’n zeshonderd. Tegenwoordig gaat zo’n 30 procent over ‘iets rondom de energienota’. Volgens woordvoerder Tanya Wijngaarde gaan de mailtjes van spamberichten en dubieuze aanbiedingen tot phishing. Hoeveel mensen al in de energiemails getrapt zijn kan de Fraudehelpdesk niet zeggen. Via het callcenter zijn tot nu toe acht meldingen binnengekomen. ‘We zien vooral valse e-mails die zijn doorgestuurd. De mensen die dit doorsturen zijn niet gedupeerd, anders bellen ze ons of vullen het meldformulier in’, vertelt Wijngaarde.

Actualiteit

Volgens de Nederlandse Vereniging van Banken zoeken criminelen vaak naar iets in de actualiteit. ‘In coronatijd was dat de ‘antibacteriële pas’, nu is het de energienota’, zegt Jelle Wijkstra van de bankenkoepel. De nieuwste list is dat de mensen die hun gegevens hebben achtergelaten door een van de energiemails, gebeld worden door fraudeurs die aangeven een energieleverancier of bankmedewerker te zijn. Wijkstra: ’Ze zeggen dan dat er gegevens zijn buitgemaakt en stellen voor om het geld tijdelijk even op een andere rekening te stallen.’

Miljoenen euro’s schade

Dit wordt bankhelpdesk fraude genoemd en in de eerste helft van het jaar is er al voor 35 miljoen euro aan schade gemeld bij de banken. Online werd er vorig jaar voor maar liefst 261 miljoen aan schade gemeld, zo blijkt uit de Veiligheidsmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek en het ministerie van Justitie en Veiligheid dat in september uitkwam. Bijna 16 procent van de Nederlanders is ooit slachtoffer geworden van online fraude en meer dan 40 procent heeft er iets van meegekregen, blijkt uit onderzoek van de Universiteit Twente. Banken proberen met speciale online trainingen via de website zowerktfraude.nl consumenten meer bewust te zijn van fraude. Wijkstra: ‘Als mensen de trucjes leren herkennen dan is de kans groter dat ze er niet intrappen.’

Prijsplafond

Naast de oplichting met de beloofde energiekorting kan cybercrime-expert Jan-Willem Bullee van de Universiteit Twente nog een variant bedenken: criminelen zeggen dat om gebruik te kunnen maken van het prijsplafond, consumenten het eerst zelf moeten activeren en daarvoor hun gegevens moeten achter laten.

Telefoonscam

Er zijn verschillende vormen van online fraude, maar volgens de expert komen ze veelal op hetzelfde neer: geld van mensen aftroggelen of namen en wachtwoorden bemachtigen. Een van de bekendste varianten is de telefoonscam. Het komt niet vaak voor, maar de schade kan wel enorm zijn. Soms zijn mensen in een klap tienduizenden euro’s kwijt. Bij deze vorm van oplichting belt de fraudeur namens een bank en geeft aan dat er geprobeerd is geld van de bankrekening te halen en dat het slachtoffer snel het geld op een andere rekening moet laten zetten.

Phishing

Een oplichtingsvorm die hierop lijkt is phishing. Dit betekent dat er een mailtje of sms’je wordt gestuurd om aan gegevens te komen. Denk aan een bericht dat er een pakketje onderweg is en er op de link moet worden geklikt voor een track & trace code. Een oplichting die ook steeds vaker voorkomt, is het ‘kind of vriend in nood-verhaal’ via een WhatsApp-bericht. Een onbekende stuurt een bericht en doet zich voor als vriend of kind. Er wordt verteld dat hij zijn telefoon is kwijtgeraakt, geeft een nieuw nummer door en zegt dan vervolgens dat er nog een openstaande rekening is die moet worden betaald.

Rode vlaggen

Een van de belangrijkste adviezen die Bullee en Wijngaarde meegeven is alert zijn en eerst checken van wie het bericht nu precies komt. Door bijvoorbeeld zelf ook nog contact op te nemen met de bank of het familielid, via het bekende telefoonnummer. Ook belangrijk: vaak staan er ook kleine fouten in het bericht, leidt de link naar een vreemd webadres of klopt de naam van de verzender van het bericht niet. Als de context klopt en het past in je beleving, dan mis je vaak de rode vlaggen, geeft Bullee aan. Volgens hem is dit is goed te zien bij sms’jes en mailtjes over pakketbezorging. Als je niet op een pakketje zit te wachten, zul je waarschijnlijk niet klikken op een link. Maar heb je wel iets besteld, dan komt het misschien niet verdacht over en ben je minder oplettend.

Geen schaamte

Mocht je er toch intrappen, dan adviseert Bullee is om meteen melding van te maken bij de Fraudehelpdesk en aangifte te doen bij de politie. Dat gebeurt nu maar zelden, blijkt uit onderzoek van de Fraudehelpdesk en Slachtofferhulp Nederland. Bijna een derde van de slachtoffers vertelt niks over de fraude en zoekt geen enkele vorm van hulp. Wijngaarde: ‘Eén van de redenen is schaamte. Maar met zo’n mail over bijvoorbeeld je energierekening kun je je best voorstellen dat mensen in wanhoop of paniek hun gegevens achterlaten, dat is niet iets om je voor te schamen.’

Bron: fraudehelpdesk.nl, ad.nl, avrotros.nl

Bekijk alle vormen en begrippen

Bekijk tips en tricks om je te beschermen tegen digitale criminaliteit

Blijf op de hoogte en schrijf je in voor de wekelijkse nieuwsbrief op zondag om 19:00