Slachtofferanalyse en Trends van Week 51-2024

Deze podcast is AI-gegeneerd.

Cyberaanvallen en datalekken blijven wereldwijd toenemen, en de afgelopen week vormde daarop geen uitzondering. Van nieuwe ransomware-incidenten in België en Nederland tot grootschalige aanvallen in de Verenigde Staten, Saudi-Arabië en Brazilië: het risico is duidelijk zichtbaar voor bedrijven, overheidsinstanties en consumenten. Deze digitale dreigingen komen in vele vormen, variërend van het versleutelen en lekken van gegevens tot het misleiden van medewerkers via e-mails en neptelefoontjes.

Het is belangrijk te benadrukken dat cybercriminaliteit zich allang niet meer beperkt tot grote, internationale ondernemingen. Zelfs een lokaal notariskantoor of een regionale leverancier van industriële componenten kan het slachtoffer worden van geavanceerde criminelen die zich specialiseren in het ontvreemden van vertrouwelijke data. Naast financiële motieven speelt ook sabotage of concurrentievoordeel een rol. Bedrijven die hun productieproces of hun vertrouwelijke documenten niet goed beveiligen, lopen daardoor steeds groter gevaar.

Dit artikel biedt een overzicht van de meest recente incidenten en trends. We bespreken aanvallen op Belgische en Nederlandse organisaties, datalekken bij overheidsinstellingen, en een reeks wereldwijde ransomware-campagnes die diverse sectoren troffen. Verder gaan we in op de impact voor zowel bedrijven als consumenten, en geven we aanbevelingen om de digitale weerbaarheid te vergroten. Uiteindelijk wordt duidelijk dat cybersecurity niet langer een optioneel onderdeel is van de bedrijfsvoering, maar een doorslaggevende factor voor de continuïteit van organisaties in alle sectoren.

Datalekken en ransomware in België en Nederland

België kreeg de afgelopen week te maken met twee grote ransomware-incidenten die illustreren hoe divers de slachtoffers kunnen zijn. Allereerst is Chemitex SA, een Belgisch bedrijf in de maakindustrie, getroffen door een Play-ransomware-aanval. Deze aanval werd op 16 december 2024 ontdekt en leidde tot aanzienlijke risico’s voor zowel de continuïteit van de productie als de financiële gezondheid van het bedrijf. De Play-groep staat bekend om het eerst versleutelen van bedrijfsdata, om die vervolgens te stelen en online te koop aan te bieden. Hierdoor komen organisaties in een dubbele wurggreep te zitten: ze kunnen hun eigen systemen niet meer gebruiken én lopen het risico gevoelige informatie te verliezen.

Het tweede Belgische slachtoffer was Vroninks Ricker Weyts & Sacre (ook wel Notassoc genoemd), een notariskantoor dat op 18 december 2024 door de Fog-ransomwaregroep werd aangevallen. Hierbij zou zo’n 15 GB aan gevoelige documenten en klantgegevens zijn buitgemaakt. Notariskantoren zijn bijzonder kwetsbaar door de grote hoeveelheid vertrouwelijke informatie die zij in beheer hebben. De aanval op Notassoc onderstreept dat ook de juridische sector, ondanks strikte regels voor gegevensbescherming, niet immuun is voor cybercriminaliteit.

Naast gerichte ransomware-aanvallen dook er in België ook een omvangrijk datalek op: 82.000 e-mailadressen en wachtwoorden van overheidsinstanties werden online aangeboden. Deze combinatie van e-mail en wachtwoord, vaak ‘vers’ en afkomstig uit recente aanvallen, vormt een directe bedreiging voor gebruikers die dezelfde inloggegevens op meerdere platforms hergebruiken. Zodra cybercriminelen eenmaal een account hebben gekraakt, kunnen ze dat als opstap gebruiken om toegang te krijgen tot andere systemen of om identiteitsfraude te plegen.

In Nederland zien we eveneens een aantal verontrustende ontwikkelingen. Zo is er een sterke toename in Business Email Compromise (BEC)-aanvallen. Daarbij doen criminelen zich voor als collega, leverancier of hooggeplaatste manager. Vervolgens vragen ze via een e-mail of telefoontje om geld over te maken of gevoelige documenten te delen. Uit recent onderzoek blijkt dat 75% van alle gemelde cyberincidenten in 2024 hiermee te maken had, tegen 44% vorig jaar. Mailboxen van bedrijven vormen een aantrekkelijk doelwit omdat ze vaak directe toegang bieden tot financiële informatie, facturen en andere data.

Ook werd Nederland opgeschrikt door een claim van de hackergroep LordVoldemort. Zij stellen dat ze gegevens van de gemeente Almere hebben gelekt op het darkweb. Daarbij zou persoonlijke informatie van burgers en interne gemeentelijke documenten op straat liggen. Hoewel er nog geen officiële bevestiging is van de gemeente, circuleren er wel bestanden waarvan de authenticiteit niet direct wordt uitgesloten. Dit incident illustreert de kwetsbaarheid van overheidsinstellingen voor digitale inbraken.

Bovendien is er een opvallend geval van een RDWeb-installatie in Nederland, waarvan de gebruikersdata te koop werd aangeboden op een ondergronds hackersforum. De vraagprijs van 7 miljoen dollar toont aan dat cybercriminelen veel waarde hechten aan gedetailleerde domein- en gebruikersrechten, vooral als het gaat om financiële instellingen of andere sectoren met grote hoeveelheden gevoelige gegevens.

Afsluitend wijst onderzoek uit dat ongeveer de helft van alle overheidsdomeinen in Nederland niet voldoet aan afgesproken veiligheidsnormen, waaronder DNSSEC, HSTS en DMARC. Deze standaarden moeten voorkomen dat criminelen verkeer kunnen onderscheppen of zich via e-mail voordoen als officiële instanties. Het feit dat veel overheden deze basale beveiliging nog niet op orde hebben, onderstreept de noodzaak van strengere handhaving en betere bewustwording.

Wereldwijde dreigingen en trends

De wereldwijde cyberdreigingen zijn al even divers. In de afgelopen week alleen zagen we een waslijst aan slachtoffers van ransomwaregroepen als Akira, Eldorado, Underground, Qilin en Fog. Vanuit Israël, Polen, Brazilië, de Verenigde Staten en tal van andere landen kwamen meldingen binnen van bedrijven en overheidsinstellingen die te maken kregen met versleutelde systemen of gestolen data. Deze organisaties variëren van banken en zorginstellingen tot notariskantoren en onderwijsinstellingen.

Opvallend is dat criminelen zich steeds vaker richten op sectoren waar beschikbaarheid van systemen cruciaal is. Een voorbeeld is de zorg, waar het verstoren van patiëntenzorg leidt tot zeer grote druk om losgeld te betalen. Ook onderwijsinstellingen, die recent in Australië en de Verenigde Staten werden getroffen, vormen een zwakke plek. Vaak beschikken ze niet over dezelfde beveiligingsbudgetten en gespecialiseerde IT-teams als grote multinationals.

Een andere trend is de voortdurende evolutie van phishing en malvertising. Hackers maken bijvoorbeeld gebruik van valse Captcha-vensters of misleiden gebruikers via advertenties die lijken op legitieme softwareaanbiedingen. Zodra iemand op zo’n link klikt, wordt er malware binnengehaald die vervolgens in staat is om gegevens te stelen of een achterdeur in het systeem te installeren. Ook valse meldingen in Microsoft Teams of nep-berichten over software-updates (zoals in het geval van crypto-wallets) zijn in opkomst.

Daarnaast zijn er zorgwekkende meldingen over kwetsbaarheden in veelgebruikte software en systemen, zoals Apache Struts, SonicWall-firewalls en bepaalde Windows-versies. Deze kwetsbaarheden kunnen worden gebruikt om organisaties in korte tijd massaal aan te vallen. Veel criminelen hebben geautomatiseerde tools om direct na het openbaar worden van zo’n lek het internet af te scannen en systemen te compromitteren. Dit illustreert het belang van snelle patching en continue monitoring van IT-systemen.

Impact, aanbevelingen en conclusie

De impact van deze ontwikkelingen is gigantisch. Voor bedrijven kan een ransomware-aanval leiden tot productie-onderbrekingen, financiële schade en reputatieverlies. Organisaties die te maken krijgen met diefstal van bedrijfsgevoelige gegevens lopen bovendien het risico dat concurrenten aan de haal gaan met intellectueel eigendom of dat gelekte bedrijfsinformatie wordt misbruikt voor financiële fraude. In het geval van overheidsinstellingen kunnen cruciale publieke diensten, zoals burgerzaken of infrastructuur, in het gedrang komen.

Voor burgers en consumenten spelen er andere risico’s. Datalekken betekenen dat persoonlijke informatie, zoals e-mailadressen en wachtwoorden, op straat komt te liggen. Dat kan leiden tot identiteitsfraude, waarbij criminelen bijvoorbeeld leningen aangaan of aankoopfraude plegen onder uw naam. Hergebruik van wachtwoorden is in dit kader een groot probleem. Zodra één account is gekraakt, is de drempel laag om andere accounts van dezelfde gebruiker te benaderen.

Om de risico’s te beperken, zijn er meerdere stappen die organisaties en particulieren kunnen nemen. Voor bedrijven is het belangrijk om te investeren in firewalls, intrusion detection systems en geavanceerde endpoint-bescherming. Daarnaast moeten medewerkers worden getraind om phishing te herkennen en om zorgvuldig om te gaan met gevoelige data. Multi-factor-authenticatie is een cruciaal wapen tegen ongeautoriseerde toegang, en segmentatie van het netwerk kan voorkomen dat een aanvaller zich vrij door alle systemen kan bewegen.

Overheden kunnen zorgen voor duidelijkere richtlijnen, strengere handhaving en een betere ondersteuning van kleinere organisaties die de complexiteit van cybersecurity lastig zelf kunnen dragen. Er zijn op dit moment initiatieven zoals verplichte security-audits en het instellen van minimale basiseisen voor overheidsdomeinen en -systemen, maar deze lijken nog niet overal effectief te worden uitgevoerd. Het is zaak om ook lokaal bestuur en semipublieke instellingen daarin te ondersteunen en te verplichten om de nodige stappen te nemen.

Voor de gemiddelde consument blijft een veilig wachtwoordbeleid de eerste verdedigingslinie. Gebruik voor elke dienst een uniek wachtwoord en maak gebruik van een wachtwoordmanager als u de combinaties niet kunt onthouden. Controleer regelmatig of uw gegevens voorkomen in bekende datalekken, en wees op uw hoede voor ongevraagde telefoontjes, e-mails of berichten die vragen om persoonlijke informatie.

Al met al maken de talloze incidenten van de afgelopen week duidelijk dat cybercriminaliteit een blijvend en groeiend fenomeen is. Ransomware, datalekken en BEC-aanvallen zetten veel organisaties en overheidsinstellingen op scherp, terwijl consumenten kwetsbaarder zijn dan ooit. Zonder investeringen in beveiliging, bewustwording en strakkere regulering zal het aantal slachtoffers alleen maar verder oplopen. De vraag is niet langer óf men wordt aangevallen, maar wanneer en hoe goed men voorbereid is.

Ontdek meer over cybercrime en het darkweb in onze uitgebreide bibliotheek. Voor een gestructureerd overzicht van relevante onderwerpen kun je terecht op onze onderwerpenpagina, waar je een alfabetisch gerangschikte lijst vindt.

👉 Klik hier voor een gedetailleerd overzicht van week 51-2024.

Wekelijks overzicht: Bedrijven met data op het darkweb

Elke week worden er bedrijven slachtoffer van cybercriminelen die hun gestolen data openbaar maken op het darkweb. Dit wekelijkse overzicht geeft inzicht in de bedrijven waarvan de gegevens de afgelopen week op deze illegale marktplaatsen zijn verschenen. Hieronder vindt u de bedrijven die recentelijk getroffen zijn door deze ernstige cyberdreiging.