Cyberdreigingen en financiële stabiliteit: Een toenemend risico

EN: Click here and choose your language using Google's translation bar at the top of this page ↑

In de digitale wereld van vandaag is cyberveiligheid een belangrijk aandachtspunt geworden, vooral voor de financiële sector. Sinds de coronapandemie is het aantal cyberaanvallen meer dan verdubbeld, en hoewel financiële instellingen zoals banken vaak slechts beperkte directe verliezen leden, zijn de gevolgen van sommige aanvallen zeer ernstig geweest. Een bekend voorbeeld is de cyberaanval op Equifax in 2017, een Amerikaans kredietbureau dat meer dan 1 miljard dollar aan boetes moest betalen na een datalek waarbij de gegevens van ongeveer 150 miljoen consumenten werden blootgesteld.

Dit incident toont aan dat de financiële sector uiterst kwetsbaar is voor cyberaanvallen, omdat deze sector enorme hoeveelheden gevoelige informatie en transacties verwerkt. Bijna een vijfde van alle cyberaanvallen is gericht op financiële firma’s, en vooral banken zijn een populair doelwit voor criminelen die geld willen stelen of economische activiteiten willen verstoren.

De Kwetsbaarheid van de Financiële Sector

"De impact van cyberaanvallen op financiële instellingen en de groeiende directe en indirecte verliezen."

De mogelijke gevolgen van cyberincidenten zijn niet te onderschatten. Ze kunnen leiden tot extreme financiële verliezen, die sinds 2017 verviervoudigd zijn tot een bedrag van 2,5 miljard dollar. Naast de directe schade, zoals boetes en herstelkosten, zijn er ook indirecte verliezen zoals reputatieschade en de kosten voor beveiligingsverbeteringen. Dergelijke incidenten kunnen de financiering en zelfs de solvabiliteit van bedrijven in gevaar brengen, waardoor het hele financiële systeem onder druk komt te staan.

Bovendien kunnen ernstige cyberincidenten het vertrouwen in het financiële systeem ondermijnen, essentiële diensten zoals betalingsnetwerken verstoren en problemen veroorzaken die zich naar andere instellingen kunnen verspreiden. Een treffend voorbeeld hiervan was een aanval in december op de Centrale Bank van Lesotho, waarbij het nationale betalingssysteem werd verstoord, waardoor binnenlandse banken geen transacties konden uitvoeren.

Naast de directe bedreigingen van cyberaanvallen is er ook een groeiende afhankelijkheid van derde partijen, zoals IT-dienstverleners en cloudservices. Hoewel deze externe partijen de operationele veerkracht kunnen verbeteren, verhogen ze ook het risico op systeembrede schokken. Zo leidde een ransomware-aanval in 2023 op een cloud IT-serviceprovider tot gelijktijdige uitval bij 60 Amerikaanse kredietunies.

De groeiende risico’s vereisen een adequaat beleid en een effectieve governance binnen financiële instellingen. Het is essentieel dat deze organisaties hun cybersecurity voortdurend beoordelen en potentiële systemische risico’s identificeren. Ook moeten ze een cultuur van cyberbewustzijn bevorderen, inclusief training en bewustwording, en een robuuste gegevensrapportage en informatie-uitwisseling implementeren om collectief voorbereid te zijn op incidenten.

Strategieën voor Verhoogde Weerbaarheid

"Hoe financiële instellingen en autoriteiten zich kunnen wapenen tegen cyberdreigingen."

De financiële sector staat voor een toenemende uitdaging om haar cyberweerbaarheid te versterken. Dit wordt onder meer noodzakelijk geacht door de opkomst van nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie en de groeiende geopolitieke spanningen. Deze factoren vergroten de kans op omvangrijke en ontwrichtende cyberaanvallen, die niet alleen individuele instellingen kunnen treffen, maar het gehele financiële stelsel kunnen destabiliseren.

Een belangrijke stap die financiële instellingen moeten nemen, is het ontwikkelen en testen van respons- en herstelprocedures om tijdens een cyberaanval de kritieke bedrijfsvoering te kunnen voortzetten. Nationale autoriteiten spelen hierbij ook een cruciale rol; zij moeten effectieve responsprotocollen en crisismanagementkaders ontwikkelen en implementeren. Zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) adviseert, is internationale samenwerking hierbij onontbeerlijk, omdat cyberaanvallen vaak grensoverschrijdend zijn en de gevolgen ervan niet beperkt blijven tot één land of regio.

De noodzaak voor een betere cyberwetgeving en -governance binnen bedrijven wordt ook benadrukt. Betere regelgeving kan helpen de risico's te mitigeren, maar volgens het IMF zijn de huidige beleidskaders, vooral in opkomende markten en ontwikkelingslanden, vaak nog onvoldoende. Slechts ongeveer de helft van de door het IMF onderzochte landen beschikt over een nationale strategie of specifieke regelgeving gericht op cybersecurity in de financiële sector.

Het verbeteren van de cyberhygiëne binnen bedrijven is een ander cruciaal aspect. Dit omvat zaken als online beveiliging en systeemgezondheid, zoals het gebruik van antimalwareprogramma's en multifactorauthenticatie. Daarnaast is het essentieel dat er een cultuur van cyberbewustzijn wordt gecreëerd waarbij alle medewerkers regelmatige training ontvangen en zich bewust zijn van de cyberdreigingen.

Verder is het van belang dat er een strenger meldingsregime komt voor cyberincidenten. Dit helpt niet alleen bij het snel reageren op dreigingen, maar ook bij het verzamelen van gegevens die essentieel zijn voor het verbeteren van de cyberveiligheid op langere termijn. Informatie delen tussen financiële instellingen onderling en met overheidsinstanties is cruciaal om de collectieve voorbereiding en veerkracht te verhogen.

Nationale en Internationale Cyberveiligheidsinitiatieven

"Het belang van nationale strategieën, deskundig personeel, en internationale samenwerking in de strijd tegen cybercriminaliteit."

Het opstellen van een nationale cybersecuritystrategie is fundamenteel voor de versterking van de cyberweerbaarheid van de financiële sector. Deze strategieën moeten niet alleen gericht zijn op het creëren van robuuste cyberbeveiligingskaders, maar ook op het ontwikkelen van een kundig cybersecuritypersoneel en effectieve toezicht- en regelgevingsmechanismen. Het belang van het hebben van deskundig personeel kan niet worden onderschat, aangezien deze professionals de frontlinie vormen tegen cyberdreigingen.

Binnen financiële instellingen is het ook van cruciaal belang dat bestuursleden directe toegang hebben tot cybersecurityexpertise en dat zij verantwoordelijk worden gehouden voor het managen van cyberrisico's. Dit helpt niet alleen bij het bevorderen van een risicobewuste cultuur binnen de organisatie, maar ook bij het waarborgen van de naleving van cyberbeveiligingspraktijken en -protocollen. Het IMF benadrukt dat betere governance rond cyberveiligheid binnen bedrijven kan leiden tot een vermindering van het risico op cyberaanvallen.

Daarnaast is internationale samenwerking van groot belang. Cyberaanvallen hebben vaak een grensoverschrijdend karakter, waarbij aanvallers vanuit het ene land opereren en slachtoffers in andere landen treffen. Internationale samenwerking en informatie-uitwisseling zijn essentieel om deze bedreigingen effectief aan te pakken en om beleidsmakers en bedrijven in staat te stellen om proactieve maatregelen te nemen. Het delen van informatie over cyberincidenten helpt niet alleen bij het identificeren van dreigingen en kwetsbaarheden, maar versterkt ook de algemene respons en veerkracht tegen cyberaanvallen.

Om deze redenen ondersteunt het IMF lidstaten actief bij het versterken van hun cybersecurity door middel van beleidsadviezen, als onderdeel van het Financial Sector Assessment Program, en door capaciteitsopbouwactiviteiten. Deze inspanningen zijn gericht op het helpen van landen bij het ontwikkelen van de nodige strategieën en kaders om de cyberweerbaarheid te verbeteren.

Samen Sterker tegen Cyberdreigingen

"Een pleidooi voor gecoördineerde actie en samenwerking om een robuust financieel systeem te waarborgen."

De uitdagingen op het gebied van cybersecurity zijn aanzienlijk, maar niet onoverkomelijk. Het is essentieel dat zowel nationale overheden als individuele financiële instellingen proactieve stappen ondernemen om hun cyberweerbaarheid te verhogen. Dit vereist een allesomvattende aanpak die begint met een sterk nationaal beleid, ondersteund door effectieve regulering en toezicht. Bovendien moeten financiële bedrijven hun interne beveiligingsmaatregelen versterken, continu hun cyberhygiëne verbeteren en hun personeel voortdurend opleiden en bewust maken van de nieuwste cyberdreigingen.

Een cruciaal aspect dat uit de discussies en analyses naar voren komt, is de noodzaak van betere gegevensverzameling en rapportage over cyberincidenten. Dit stelt organisaties in staat om van incidenten te leren en hun verdedigingen dienovereenkomstig aan te passen. Het benadrukt ook het belang van transparantie en samenwerking binnen de sector en met regelgevende instanties, om zo een collectief bewustzijn en voorbereiding op mogelijke cyberdreigingen te versterken.

Tot slot is internationale samenwerking cruciaal in de strijd tegen cybercriminaliteit. Gezien het feit dat cyberdreigingen geen grenzen kennen, is het van belang dat landen en bedrijven wereldwijd samenwerken om informatie te delen, beste praktijken uit te wisselen en gezamenlijk op te treden tegen cyberaanvallen. Dit vereist een gecoördineerde aanpak en engagement op meerdere niveaus, van lokale tot internationale instellingen.

Concluderend, terwijl cyberaanvallen een steeds grotere bedreiging vormen voor de financiële en economische stabiliteit wereldwijd, is er ook een groeiende erkenning van de noodzaak om de cyberweerbaarheid te versterken. Door te investeren in betere cybersecuritypraktijken, wetgeving, en internationale samenwerking kunnen we een robuuster financieel systeem opbouwen dat bestand is tegen de cyberuitdagingen van de toekomst.

Bron: imf, bnr

Begrippenlijst: Sleutelwoorden uitgelegd

• Cyberweerbaarheid - Het vermogen van een organisatie om cyberaanvallen te weerstaan of er snel van te herstellen. Dit omvat preventieve maatregelen, effectieve reactieplannen en het vermogen om de normale operaties voort te zetten tijdens en na een cyberincident.

• Cyberhygiëne - Praktijken en stappen die individuen en organisaties nemen om hun systemen en netwerken te beschermen tegen cyberaanvallen. Voorbeelden hiervan zijn regelmatige updates, sterke wachtwoorden en het gebruik van beveiligingssoftware.

• Multifactorauthenticatie (MFA) - Een beveiligingsmethode die gebruikers verplicht om twee of meer verificatiemethoden te gebruiken om toegang te krijgen tot een account, systeem of netwerk. Dit kan een combinatie zijn van iets wat ze weten (wachtwoord), iets wat ze hebben (een smartphone of beveiligingstoken), of iets wat ze zijn (biometrie zoals vingerafdrukken).

• Systeembrede schokken - Grote verstoringen die niet beperkt blijven tot één instelling of sector, maar die zich snel verspreiden naar andere delen van het economische of financiële systeem, vaak met aanzienlijke negatieve gevolgen.

• Cyberincidenten - Gebeurtenissen die leiden tot ongeautoriseerde toegang, gebruik, verstoring, wijziging of vernietiging van informatiesystemen, netwerken of gegevens.

• Crisismanagementkaders - Gestandaardiseerde procedures en richtlijnen die organisaties volgen om adequaat te reageren op grote incidenten of crises, met als doel de impact te minimaliseren en snel naar normale operaties terug te keren.

• Regulering en toezicht - De regels en richtlijnen die door overheden of andere autoriteiten worden opgesteld om bepaalde praktijken in de industrie of sector te controleren. In de context van cybersecurity, omvatten deze de normen en procedures die organisaties moeten volgen om veilige operaties te waarborgen.

• Financiële solvabiliteit - Het vermogen van een organisatie om op lange termijn aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Cyberaanvallen kunnen de solvabiliteit bedreigen door het veroorzaken van grote financiële verliezen.

• Betalingsnetwerken - Systemen die financiële transacties faciliteren, zoals het overmaken van geld tussen banken, het verwerken van creditcardbetalingen en het uitvoeren van digitale portemonnee-transacties.

• Internationale samenwerking - De gezamenlijke inspanningen van verschillende landen, organisaties of entiteiten over de grenzen heen om gemeenschappelijke problemen aan te pakken, zoals cybercriminaliteit, door het delen van informatie, middelen en beste praktijken.