Als je slachtoffer bent geworden van oplichting kan dit emotioneel heel zwaar zijn. Naast de financiële schade kun je ook last hebben van angst, schaamte, stress en een beschadigd vertrouwen in mensen. Hoe kun je hiermee omgaan?

Emotionele klachten

Of je nou slachtoffer bent geworden van WhatsApp fraude, dating fraude, spoofing of een andere vorm van oplichting, dit kan er flink in hakken. Opgelicht?! sprak met Dr. Nicolet Theunissen over de klachten bij slachtoffers van oplichting en hoe je hiermee om kunt gaan. Theunissen is psycholoog en deskundige op het gebied van ingrijpende levensgebeurtenissen.

Theunissen legt uit dat een ervaring met oplichting voor flinke emotionele schade kan zorgen. ''Het kan lijken alsof je leven plotseling veranderd is. Je kunt je stom, schuldig en beschaamd voelen. Ook kan het dat je minder vertrouwen hebt in mensen. En dan hebben we het nog niet eens over de zorgen die gepaard gaan met de financiële schade'', zegt Theunissen. 

Mensen rekenen het vaak zichzelf aan en denken "hoe kan ik nou zo stom zijn geweest?". Dit gevoel van schaamte moet je volgens Theunissen loslaten. ''Het kan echt iedereen overkomen.'' Oplichters hebben van misleiding hun vak gemaakt, dus weten precies hoe ze zelfs de slimsten op aarde moeten bespelen. 

Theunissen legt uit dat klachten zoals stress en minder vertrouwen voornamelijk voortkomen uit één ding, je bent de controle over jezelf kwijtgeraakt. ''Iemand anders heeft je bespeeld en had controle over je leven en je geld, waardoor je dingen hebt gedaan die je anders nooit gedaan zou hebben'', zegt ze. 

Pak de controle terug

Je kunt de problemen verhelpen door de controle terug te pakken. Hiervoor heeft Theunissen drie stappen opgesteld. 

1. Regel de basis

Je kunt je heel rot voelen, maar het is niet verstandig om helemaal niets te doen. Zorg ervoor dat je een aantal zaken direct regelt zodat je niet verder in de problemen komt. Schakel de politie in, vraag om financiële dienstverlening en benader Slachtofferhulp. ''Dit zijn allemaal professionals die er zijn om jou te helpen, en die geen oordeel over je situatie zullen vellen.'' 

2. Vraag om steun

Het kan zijn dat je je vertrouwen in mensen bent kwijtgeraakt. Door over je problemen te praten met mensen die dicht bij je staan (vrienden of familie), kun je dit vertrouwen weer terugkrijgen. Het wordt alleen maar erger als je niemand meer in vertrouwen durft te nemen.

Theunissen zegt dat je erop voorbereid moet zijn dat mensen mogelijk dingen zeggen die voor jou heel vervelend kunnen zijn, zoals "goh, dat je dat niet doorhad" of "dat zou mij dus echt niet overkomen". ''Wat heel normaal is, is om dan uit te gaan leggen dat het allemaal niet zo dom was. Doe dit niet. Wat helpt is om een standaard antwoord te bedenken op dit soort opmerkingen'', zegt Theunissen. Ze noemt als voorbeeld ''hier help je me niet mee'', en dan verder niks. De meeste mensen zullen dan terugkomen op hun opmerking. 

3. Schrijf het van je af

Als je alles voor jezelf houdt en de gevoelens opkropt, blijft constant hetzelfde verhaal in je hoofd rondspoken. Door het op te schrijven raak je die emotie kwijt. 

Theunissen zegt dat je een reconstructie moet maken. Wat is er nou precies gebeurd? Begin bij de meest recente gebeurtenis en ga zo verder terug in de tijd. Schrijf eerst de feiten op en vervolgens bij elk feit hoe je je daarbij voelde. ''Die periode bevatte waarschijnlijk ook positieve emoties. Je had misschien het idee dat je een financiële klapper zou maken, dat je iemand in nood ging helpen of dat je een nieuwe liefde had gevonden.'' 

Dit kun je in je eentje doen, maar het helpt ook als je dit met bijvoorbeeld een vriend of familielid doet. Verder zegt Theunissen dat je deze reconstructie (eventueel in aangepaste vorm) aan de politie kunt geven. ''Als de dader mede door jouw reconstructie wordt gepakt is dat natuurlijk de ultieme vorm van de controle terugkrijgen.'' 

Hulp organisaties

Mocht je niemand in je nabije omgeving hebben waar je mee wil of kunt praten, dan zijn er veel organisaties waar je terecht kunt. Zo staat Slachtofferhulp altijd voor je klaar, waar je met een professional of met een lotgenoot kunt praten. Het is in sommige gevallen zelfs mogelijk om met de dader in contact te komen. 

Op de website van Slachtofferhulp vind je meer tips voor het verwerkingsproces. Probeer bijvoorbeeld zoveel mogelijk vast te houden aan je dagelijkse ritme wat betreft werken, moment van opstaan en sporten. Als je iets niet meer durft, is het advies om in stapjes de confrontatie aan te gaan met je angst. Vraag hier eventueel hulp bij.