De 'Blue Whale Challenge', het zogenaamde 'zelfmoordspel', duikt via sociale media als Instagram, TikTok en Snapchat weer op in Nederland.

Het 'spel' is gericht op jongeren en kinderen: ze moeten steeds gevaarlijker opdrachten uitvoeren en dienen zichzelf uiteindelijk van het leven te beroven. Dat is althans het uitgangspunt van deze behoorlijk misplaatste 'uitdaging'. Hoe zit het precies? En wat moet je weten?

Dreiging en intimidatie

Uiteraard is dit hele 'spel' allemaal de grootst mogelijke - en zelfs schadelijke - onzin, maar kinderen vinden niet zelden lastig om feit van fictie te onderscheiden en zijn bovendien gevoelig voor groepsdruk. Weigeren om mee te doen gaat bovendien regelmatig gepaard met dreiging en intimidatie, daarom is het goed om even kort toe te lichten waar het precies om gaat en wat je als (groot)ouder moet weten.

50 dagen 50 verschillende opdrachten

Het gaat om een 'spel' waarin jongeren worden aangemoedigd om in 50 dagen 50 verschillende opdrachten te vervullen. De opdrachten worden telkens net een stapje gevaarlijker en lichamelijk en/of geestelijk letsel ligt op de loer. Aan het einde van het 'spel' krijgen deelnemers de opdracht om zichzelf van het leven te beroven.

De oorsprong van het 'spel' ligt vermoedelijk in Rusland, en hoewel er her en der op internet te lezen valt dat tieners daadwerkelijk een einde aan hun leven hebben gemaakt na het spelen ervan, is dat helemaal niet zo'n uitgemaakte zaak. Voor zover wij kunnen nagaan, vallen er geen bevestigde overlijdensgevallen rechtstreeks aan dit spel te koppelen.

Het hele bestaan van het 'spel' bevindt zich op het snijvlak van nep nieuws en massahysterie enerzijds en een legitiem haakje in termen van 'dit heeft in potentie alsnog schadelijke effecten waarvoor geldt dat het goed is om ervan op de hoogte te zijn'. Ook de politie ziet zich genoodzaakt om voor deze challenge te waarschuwen:

Dodelijk spel gespeeld via sociale media

113 Zelfmoordpreventie omschrijft dit 'spel' als 'een dodelijk spel dat gespeeld wordt via sociale media', en meldt verder het volgende:

Sinds enige tijd circuleren er in diverse media berichten over de Blue Whale Challenge, een online ‘spel’ waarbij jongeren aangemoedigd worden opdrachten van zelfbeschadigend gedrag uit te voeren die escaleren om uiteindelijk zelfmoord te plegen.

Het spel, of in elk geval de berichten over dit spel, zijn afkomstig uit Rusland en waarschijnlijk oorspronkelijk gebaseerd op fake nieuws, maar ondertussen komen uit verschillende landen berichten over jongeren die effectief betrokken zijn in online groepen die elkaar aanzetten tot zelfbeschadigend gedrag.

Persoonlijke gegevens in gevaar

Omdat het 'spel' niet zelden gepaard gaat met dreiging en afpersing, voelen jongeren zich onder druk gezet om tóch door te gaan. Wie er vroegtijdig mee stopt, krijgt bijvoorbeeld te horen dat hun persoonlijke gegevens in gevaar zijn en openbaar op internet verschijnen. Deelname weigeren wordt een ingewikkeld verhaal als je vatbaar bent voor dergelijke (groeps)druk.

NOS sprak met kinderpsycholoog Tischa Neve, die benadrukt dat het belangrijkste is dat kinderen weten dat deze 'challenge' nep is: 'Je hoeft de challenge niet te doen. Helemaal niet. Als je toch zo'n bericht krijgt, dan kun je dat het beste direct verwijderen. Je hoeft niet bang te zijn dat jouw gegevens meteen op straat liggen of dat er iets met je familie gebeurt als dat er staat. Dat zijn dingen die niet gebeuren.'

2017

In 2017 ging het 'spel' ook rond in Nederland. Het AD sprak destijds met Justine Pardoen van Bureau Jeugd en Media. Hoewel gelukkig niemand daadwerkelijk zelfmoord pleegt vanwege een spel, kan het feit dat het überhaupt rondgaat wel vervelende neveneffecten hebben: 'Aandacht voor dit fenomeen trekt twee soorten tieners aan: sensatiebeluste jongeren die willen weten wat er gebeurt, en tieners die al suïcidale gevoelens hebben. Bij hen moet je alert zijn.'

Benieuwd hoe je hier als ouder mee om moet gaan?

Negatieve aandacht is ook aandacht

Hulpverleners raden scholen aan om het fenomeen niet in de klas te bespreken onder het mom van 'negatieve aandacht is ook aandacht', want het gevaar van kopieergedrag ligt al snel op de loer. Enige terughoudendheid wordt wat dat betreft als een betere optie gezien.

Op de website van 113 Zelfmoordpreventie staan tips over wat je kunt doen als je het vermoeden hebt dat iemand in je directe omgeving met dit spel in aanraking komt. 

Heb jij hulp nodig, of maak je je zorgen om iemand anders? Bel dan 0800-0113 of chat via 113.nl.

Bron: 113 Zelfmoordpreventie, AD.nl, NOS.nl, NOS Stories, Facebookpagina Politie Amsterdam Oost /  opgelicht