Digitalisering heeft veel goeds gebracht, maar de medaille heeft natuurlijk altijd een keerzijde. Oplichting door webshops, om eens iets te noemen.

De 'NOS' meldt op basis van eigen onderzoek dat bekende oplichters soms maandenlang hun gang kunnen gaan voordat malafide webshops daadwerkelijk offline worden gehaald. Hoewel oplichting door onbetrouwbare webwinkels al jaren een probleem is, blijft een waterdichte oplossing uit, en dat moet anders. Verschillende partijen pleiten dan ook voor een 'digitale Mobiele Eenheid'.

Nog steeds online

Aanleiding is het feit dat de NOS meerdere tips binnenkreeg over verschillende webwinkels waar door de politie voor is gewaarschuwd en waar in veel gevallen honderden klachten over te vinden zijn. Toch zijn deze webshops nog altijd online, en dat moet anders.

Verschillende bedrijven en organisaties zijn het erover eens dat er iets moet gebeuren. De NOS sprak met Wijnand Jongen van 'Thuiswinkel.org', een vertegenwoordiger van bonafide webwinkels die tevens het Thuiswinkel Waarborg Keurmerk verstrekt.

Thuiswinkel.org pleit voor een digitale ME: 'Als er op straat iets gebeurt, dan stuur je de Mobiele Eenheid erop af en die grijpt dan in. Jongen is van mening dat het daar online aan ontbreekt: 'De politie geeft er geen prioriteit aan.'

Een overkoepelende aanpak zou welkom zijn

Maar Thuiswinkel.org is niet de enige die meent dat er iets moet veranderen. De NOS sprak onder meer met de Fraudehelpdesk, Betaalvereniging Nederland, brancheorganisatie WebwinkelKeur en de betaalverwerker Mollie. Laatstgenoemde laat bij monde van directeur Gaston Aussems het volgende weten: 'Een overkoepelende aanpak zou welkom zijn. De vele partijen die betrokken zijn bij de betaalketen werken nu onvoldoende samen.'

Stijging van 37%

Volgens de politie is het aantal aangiften van internetoplichting bij de aan- en verkoop van producten dit jaar met maar liefst 37% gestegen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dat kan gaan om malafide webshops, maar ook oplichting op Marktplaats is in deze statistieken meegenomen.

Eén van de redenen is de coronacrisis, we zaten (of zitten, in sommige gevallen) immers massaal thuis en gingen dus vaker online winkelen om te compenseren voor het gemis van de fysieke winkels.

Politie LMIO

De NOS sprak ook met 'Gijs van der Linden' van het 'Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO)', onderdeel van de politie. Van der Linden is van mening dat er ook een rol is weggelegd voor het online winkelende publiek in de aanpak van internetoplichting: 'We draaien nu de wereld om: iedereen koopt van alles via internet en in de meeste gevallen gaat dat ook goed. Maar als het misgaat, moeten anderen dat opeens oplossen.'

Zelf onderzoek doen kan volgens Van der Linden een hoop ellende schelen. Ga niet blind af op de eerste de beste advertentie en ga voor je aankoop op zoek naar (betrouwbare, niet-verzonnen) recensies en ervaringen van eerdere kopers. Ook kun je op de website van de politie de handelspartij controleren. Zijn er meldingen bekend over bepaalde webshops, e-mailadressen, telefoon- of rekeningnummers? Dan kun je dat hier natrekken.

Ook raadt Van der Linden consumenten aan om pas te betalen op het moment dat het product is ontvangen. Betalen met een creditcard of PayPal biedt daarnaast ook enige bescherming als je producten onverhoopt niet worden geleverd.

Dropshipping

Het is overigens ook goed om te letten op het fenomeen 'dropshipping', dat de laatste maanden sterk in opmars is. Het aantal webshops van dropshippers is explosief gegroeid, en deze bedrijven doen eigenlijk niets anders dan bestellingen van AliExpress naar jouw adres sturen. Transparantie is meestal ver te zoeken en je koopt niet zelden goedkope rommel tegen zeer forse meerprijzen.

Regelmatig laat de service en de nazorg te wensen over en heeft het er op basis van de vele meldingen toch echt sterk de schijn van dat het degenen achter de webshops voornamelijk te doen is om snel geld binnen te harken, jij als klant bent belangrijk tot je de betaling hebt verricht, daarna kun je het zelf uitzoeken.

Enige verantwoordelijkheid

Gijs van der Linden benadrukt nog maar eens dat de consument in beginsel ook enige verantwoordelijkheid heeft voor het succesvol doen van een online aankoop, maar vervolgt: 'Op het moment dat de consument die verantwoordelijkheid niet pakt, dan heeft het geen zin'. Dan moeten ook andere schakels in de verkoopketen kunnen ingrijpen: 'Dat kunnen betaaldiensten zijn, of hostingpartijen, die moeten ook heel scherp zijn op wie ze toelaten en wie niet.'

Niet in één oogopslag

Het probleem is echter dat deze organisaties het moeilijk vinden om in te grijpen als de politie niet expliciet aangeeft dat er sprake is van een malafide webwinkel. Het is vaak niet in één oogopslag te zien of er inderdaad sprake is van een oplichtingswebshop, want ook deze kunnen er zeer geloofwaardig, overtuigend en professioneel uitzien. 

Database

Een database waar frauduleuze websites kunnen worden gemeld, is dan ook een goede oplossing, menen deze organisaties. Het zou het voor een hostingpartij makkelijker moeten maken om een malafide webshop uit de lucht te halen, en bedrijven die betalingen verwerken kunnen op deze manier eerder ingrijpen als er sprake is van verdachte geldstromen en transacties.

De helft niet malafide

Wat de zaak er niet eenvoudiger op maakt, is dat alle betrokken partijen erkennen dat het lang niet altijd even duidelijk is of er écht sprake is van oplichting. Het Landelijk Meldpunt Internetoplichting geeft bijvoorbeeld aan dat er vorig jaar tussen de 7000 en de 8000 meldingen van oplichting door onbetrouwbare webshops zijn gedaan. Ongeveer de helft daarvan werd echter weer ingetrokken omdat de bestelling werd geleverd of het geld werd teruggestort.

Dropshipping speelt hier vermoedelijk een belangrijke rol in, klanten verwachten immers dat ze het product bij een Nederlandse webshop bestellen en dat het magazijn in Nederland gevestigd zit. Dat de bestelling in werkelijkheid uit China komt, is in veel gevallen niet of niet voldoende duidelijk. De levertijd loopt enorm op, zeker nu er minder luchtvaartvervoer plaatsvindt vanwege het coronavirus, en de klant denkt na een paar dagen 'dit is foute boel'.

Van der Linden vervolgt: 'Vaak voelen mensen zich opgelicht, omdat er niks wordt geleverd. Maar bij oplichting moet er sprake zijn van een opeenstapeling van leugens: iemand die er een gewoonte van maakt en dat met opzet doet, met het doel om mensen geld af te troggelen. Als ik een keer niet lever, is dat niet meteen strafbare oplichting.'

Kunstmatige intelligentie

Om deze reden kan de politie soms lastig inschatten wanneer er sprake is van een strafbaar feit. Wel werkt de politie aan nieuwe methoden om daar beter zicht op te krijgen, aldus de NOS. Zo wordt er dit najaar een pilot gelanceerd waarin alle meldingen stuk voor stuk worden behandeld met behulp van kunstmatige intelligentie.

Bron: nos.nl, avrotros.nl, politie.nl