Ransomware is in 2024 uitgegroeid tot een van de meest prominente cyberdreigingen wereldwijd. De toename in het aantal aanvallen en de steeds verfijndere tactieken van cybercriminelen hebben organisaties in alle sectoren onder druk gezet. Bedrijven worden geconfronteerd met aanzienlijke risico's, van financiële schade tot reputatieverlies. Dit artikel biedt een diepgaand overzicht van de belangrijkste trends en recente ontwikkelingen op het gebied van ransomware, zoals beschreven in het ThreatLabz 2024 Ransomware Report.
Stijging in ransomware aanvallen
Volgens het ThreatLabz-rapport is het aantal ransomware-aanvallen in 2024 met 17,84% gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze stijging benadrukt de toenemende ambitie en brutaliteit van ransomware-groepen. Het rapport vermeldt een recordbetaling van losgeld, waarbij een enkel bedrijf 75 miljoen dollar heeft betaald—het hoogste bedrag ooit.
Deze toename in aanvallen is vooral zichtbaar in sectoren zoals de gezondheidszorg, technologie en maakindustrie. Deze sectoren zijn bijzonder kwetsbaar door hun afhankelijkheid van continue operaties en de waardevolle aard van hun gegevens. De verstoring van bedrijfsactiviteiten door ransomware resulteert vaak in langdurige stilstand, aanzienlijk dataverlies en hoge herstelkosten, wat de totale financiële last voor getroffen organisaties enorm verhoogt.
De geografische spreiding van deze aanvallen toont aan dat de Verenigde Staten het zwaarst getroffen zijn, goed voor bijna 50% van de wereldwijde aanvallen. Andere zwaar getroffen landen zijn onder andere het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Canada en Frankrijk. Deze landen zien een stijging van aanvallen ondanks talrijke wetshandhavingsoperaties die gericht zijn op het ontmantelen van ransomware-groepen en hun infrastructuur.
Evoluerende tactieken en nieuwe dreigingen
Ransomware-groepen blijven hun methoden verfijnen en ontwikkelen steeds geavanceerdere aanvalstechnieken. Een belangrijke ontwikkeling in 2024 is de opkomst van voice-based social engineering (vishing). In deze aanvallen gebruiken cybercriminelen telefoongesprekken om slachtoffers te misleiden, vaak door zich voor te doen als IT-personeel, om toegang te krijgen tot interne netwerken. Deze methode is bijzonder effectief gebleken, vooral in combinatie met andere social engineering-technieken zoals phishing.
Daarnaast richten ransomware-groepen zich steeds vaker op kwetsbaarheden in veelgebruikte software en systemen. Het rapport vermeldt dat veel prominente ransomware-aanvallen mogelijk zijn gemaakt door het uitbuiten van bekende kwetsbaarheden in VPN's, remote access software en andere kritieke infrastructuren. Ondanks de beschikbaarheid van patches blijven deze kwetsbaarheden een populaire route voor aanvallers, wat het belang van tijdig patchen en geavanceerd kwetsbaarheidsbeheer onderstreept.
Een andere belangrijke ontwikkeling is de toename van ransomware-families. In 2024 zijn 19 nieuwe ransomware-groepen geïdentificeerd, wat het totale aantal op 391 brengt sinds de tracking door ThreatLabz begon. Deze nieuwe groepen maken gebruik van geavanceerde versleutelingstechnieken en unieke aanvalsmethoden om de kans op succesvolle aanvallen te vergroten. Dit zorgt voor een voortdurende druk op organisaties om hun beveiligingsmaatregelen te verbeteren.
Inzichten voor Nederland en België
Hoewel het ThreatLabz-rapport voornamelijk gericht is op de wereldwijde impact van ransomware, biedt het ook waardevolle inzichten specifiek voor Nederland en België. Beide landen worden steeds vaker het doelwit van ransomware-aanvallen. Nederland rapporteerde een groeiend aantal incidenten, goed voor 1,37% van de wereldwijde aanvallen, en België zag een opvallende stijging van 112,5% ten opzichte van het voorgaande jaar.
Deze stijging kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan de sterke digitale economieën van beide landen en hun geavanceerde infrastructuren, die aantrekkelijk zijn voor cybercriminelen. Specifieke sectoren zoals de maakindustrie, technologie en gezondheidszorg zijn het vaakst getroffen, waarbij gevoelige gegevens zoals intellectueel eigendom en patiëntinformatie vaak het doelwit zijn.
In Nederland is de maakindustrie bijzonder kwetsbaar gebleken, terwijl in België de energiesector aanzienlijke risico's loopt. De afhankelijkheid van geavanceerde technologieën en de toenemende digitalisering maken beide landen aantrekkelijke doelen voor ransomware-groepen die op zoek zijn naar lucratieve doelen met een hoge kans op losgeldbetalingen.
De reacties van overheden in beide landen tonen aan dat er een groeiende urgentie is om deze dreigingen aan te pakken. Zowel Nederland als België hebben hun samenwerking met internationale partners geïntensiveerd om de opsporing en vervolging van cybercriminelen te verbeteren. Dit is vooral belangrijk gezien het grensoverschrijdende karakter van veel ransomware-aanvallen.
Impactvolle incidenten en sectorale gevolgen
De gezondheidszorg bleef in 2024 een belangrijk doelwit voor ransomware-groepen, waarbij de gevolgen vaak verder gaan dan alleen financiële schade. De impact van een ransomware-aanval in deze sector is vaak enorm, omdat het de mogelijkheid om medische zorg te verlenen direct beïnvloedt. Patiënten kunnen bijvoorbeeld niet de nodige behandelingen krijgen, en in sommige gevallen kunnen levensbedreigende situaties ontstaan door vertraagde zorg.
Een van de meest opvallende incidenten in 2024 betrof een grote farmaceutische distributeur die twee keer binnen hetzelfde jaar werd getroffen door ransomware. In beide gevallen werden gevoelige gegevens gestolen en later gepubliceerd op het darkweb, wat de reputatie en financiële positie van het bedrijf aanzienlijk schaadde. Dit soort herhaalde aanvallen op dezelfde organisatie illustreert hoe hardnekkig en vasthoudend ransomware-groepen kunnen zijn, vooral wanneer ze weten dat een organisatie kwetsbaar is.
De impact op andere sectoren, zoals de maakindustrie en de energiesector, is ook aanzienlijk. De energiesector zag bijvoorbeeld een stijging van 500% in ransomware-aanvallen, wat de kwetsbaarheid van kritieke infrastructuur benadrukt. Deze sector is bijzonder aantrekkelijk voor aanvallers vanwege de potentiële schade die kan worden veroorzaakt door operationele verstoringen, evenals de hoge kans op een succesvolle uitbetaling van losgeld.
Voorspellingen en voorbereidingen voor 2025
Het ThreatLabz-rapport biedt enkele belangrijke voorspellingen voor 2025, die organisaties kunnen helpen om zich beter voor te bereiden op de volgende generatie ransomware-dreigingen. Een van de belangrijkste voorspellingen is dat ransomware-groepen zich nog gerichter zullen richten op grote bedrijven die aanzienlijke bedragen kunnen betalen. Dit volgt het voorbeeld van de Dark Angels-groep, die in 2024 een recordlosgeld van 75 miljoen dollar ontving.
Een andere voorspelling is de toenemende rol van generatieve AI in ransomware-aanvallen. Cybercriminelen zullen AI gebruiken om aanvallen te personaliseren en te lokaliseren, wat de kans op succes vergroot. AI kan bijvoorbeeld worden gebruikt om spammails met foutloze grammatica en spelling te genereren, of om stemmen te klonen voor gebruik in social engineering-aanvallen. Deze ontwikkelingen onderstrepen de noodzaak voor organisaties om hun beveiligingsmaatregelen voortdurend aan te passen en te verbeteren.
Het rapport benadrukt ook het belang van zero trust-architectuur als een verdedigingsstrategie tegen ransomware. Door een zero trust-benadering te implementeren, kunnen organisaties de risico's van aanvallen beperken door alleen geautoriseerde gebruikers en apparaten toegang te geven tot kritieke systemen. Deze aanpak, gecombineerd met geavanceerde detectie- en responsmogelijkheden, kan helpen om ransomware-aanvallen in een vroeg stadium te identificeren en te stoppen.
Ransomware blijft zich ontwikkelen en wordt steeds gevaarlijker naarmate cybercriminelen nieuwe technologieën en methoden omarmen. Organisaties moeten waakzaam blijven en hun beveiligingsmaatregelen voortdurend aanpassen om deze groeiende dreiging het hoofd te bieden. Door de trends en ontwikkelingen in dit artikel te begrijpen en toe te passen, kunnen bedrijven hun veerkracht tegen ransomware-aanvallen vergroten en hun kritieke activa beschermen tegen de steeds evoluerende dreiging van cybercriminaliteit.
Begrippenlijst: Sleutelwoorden uitgelegd
- Ransomware: Een type malware dat bestanden van de slachtoffers versleutelt en losgeld eist om deze weer te ontgrendelen.
- Voice-based social engineering (vishing): Een aanvalstechniek waarbij aanvallers telefonisch proberen toegang te krijgen tot gevoelige informatie door zich voor te doen als betrouwbare entiteiten.
- Zero trust-architectuur: Een beveiligingsconcept waarbij standaard geen enkele gebruiker of apparaat wordt vertrouwd, en alle toegang continu wordt gecontroleerd.
Ontdek meer over cybercrime en het darkweb in onze uitgebreide bibliotheek. Voor een gestructureerd overzicht van relevante onderwerpen kun je terecht op onze onderwerpenpagina, waar je een alfabetisch gerangschikte lijst vindt.