Als je vanuit Nederland het nieuws volgt, zie je dat Rusland naast de wereldwijde sancties ook zelf stappen onderneemt om zich af te sluiten van het Westen. Met wat scheve verantwoording hier en daar zorgt Rusland ervoor dat de Russische bevolking steeds minder toegang krijgt tot het openbare internet. Dit allemaal om te voorkomen dat Russen eenvoudig toegang hebben tot informatie die het verhaal vanuit het Kremlin mogelijk kan ondermijnen.

Hoe Poetin de invasie van Oekraïne in eigen land onderbouwd

Om te begrijpen waarom een groot deel van het Russische volk niet weet wat er zich daadwerkelijk afspeelt Oekraïne, moet je eerst weten hoe Poetin de invasie van Oekraïne in eigen land heeft onderbouwd. In de Russische media wordt Oekraïne afgespiegeld als een land dat wordt geregeerd door Nazi’s die misdaden en zelfs genocide willen plegen tegen etnische Russen in het land.

Poetin heeft de aanval dan ook verkleed als steun aan de in 2014 veroverde gebieden in het oosten van Oekraïne. Hij omschrijft de inval als een ‘speciale militaire operatie’; een vredesmissie die het land moet ‘denazificeren’ en ‘demilitariseren’. Het Oekraïense volk zou de Russische soldaten als verlossers onthalen. Kortom, de gemiddelde Rus wordt voorgeschoteld dat Poetin Russen in Oekraïne juist uit de brand helpt.

Russische censuur en propaganda-machine

Om dit beeld binnen Rusland te bewaken, draait de Russische censuur en propaganda-machine op volle toeren. Russische staatsmedia als Russia Today (RT) en Sputnik publiceren in binnen- en buitenland alleen maar content die de standpunten van het Kremlin ondersteunen. De Russische overheid gebruikt uiteenlopende tactieken om de informatie over het conflict in binnen- en buitenland te beïnvloeden.

Sterker nog, alle media in Rusland hebben van Roskomnadzor, de Russische mediawaakhond, instructies gekregen over hoe ze over het conflict mogen berichten. Zo mogen zij de woorden ‘oorlog’ en ‘invasie’ absoluut niet gebruiken. Media die zich hier niet aan houden krijgen hoge boetes en worden simpelweg geblokkeerd. Daarnaast worden de journalisten van deze media lastiggevallen en bedreigd. De journalist die een uitzending van de Russische staatstelevisie Channel One verstoorde met een protestbord, hangt zelfs een heftige gevangenisstraf van zo’n 15 jaar boven het hoofd.

Ook buitenlandse journalisten moeten het ontgelden. Zo werden Duitse journalisten overspoeld door een leger van bots die pro-Poetin berichten verspreidden. Veel internationale media hebben hun correspondenten uit veiligheidsoverwegingen inmiddels uit Rusland teruggetrokken.

Desinformatie-campagnes Russische overheid

Meta (Facebook), Google en Twitter hebben verschillende desinformatie-campagnes van de Russische overheid geïdentificeerd en uitgeschakeld. Vanuit Rusland waren er pogingen om via sociale media het narratief over de invasie binnen Oekraïne te beïnvloeden. Zo probeerden de Russen het vertrouwen in de Oekraïense overheid te beschadigen en probeerden ze de accounts van Oekraïense militairen en journalisten te hacken om nep nieuws verder te verspreiden.

Ook de sociale media moeten het ontgelden. Platforms als Facebook en Twitter hebben geweigerd om buitenlandse berichtgeving over de oorlog te verwijderen. Rusland beschuldigt juist de sociale media van misinformatie en heeft als tegenreactie de toegang tot onder andere Facebook, Twitter en Instagram geblokkeerd. Ondertussen mogen Russische staatsmedia als RT en Sputnik hun accounts op verschillende sociale media niet meer gebruiken, omdat deze gebruikt werden voor de verspreiding van onjuiste informatie richting het westerse publiek.

Door heel Rusland grote en kleine protesten

Lang niet alle Russen geloven alles wat de staatsmedia hen vertellen. Door heel Rusland vinden grote en kleine protesten plaats, waarbij demonstranten zich uitspreken tegen de invasie van Oekraïne. Ook verschillende bekende internationale artiesten en atleten nemen publiekelijk afstand van het Kremlin. Toch gaan niet al deze Russen de straat op, want demonstreren tegen het Kremlin heeft grote gevolgen. De protesten worden namelijk hardhandig aangepakt door de Russische politie en hierbij werd zelfs de 77-jarige Yelena Osipova, een bekende overlevende van het beleg van Leningrad, gearresteerd.

Hoe kunnen Russen de censuur omzeilen?

Vanuit Rusland is het dus niet meer mogelijk om zomaar toegang te krijgen tot westerse sociale media en onafhankelijke informatievoorziening. Gelukkig hebben de Russen geen Great Firewall en is het dus relatief eenvoudig om de internet blokkades van het Kremlin te omzeilen.

In het kort zijn dit de meest gangbare ‘wapens’ om censuur te omzeilen:

Gebruik een VPN,
Gebruik de TOR browser,
Communiceer via Telegram.

VPN

Met een VPN versleutel je jouw internetverbinding en leid je deze eenvoudig via een ander land om naar je bestemming. Hierdoor werken de lokale blokkades van de Russische overheid niet meer en kun je ook vanuit Rusland alsnog gebruikmaken van bijvoorbeeld Instagram. Zolang Rusland zich niet met haar splinternet volledig afscheidt van het wereldwijde internet, kun je met een VPN de toegang tot een vrij internet garanderen.

Veel Russen weten dit ook, en het gebruik van een VPN onder Russen is volgens VPN-providers dan ook met ruim 2000% toegenomen. Toch is het in Rusland niet even makkelijk om toegang te krijgen tot een VPN. De Russen waren voor het conflict in Oekraïne al niet happig op VPN-gebruik en hebben verschillende grote providers geblokkeerd. Gelukkig kun je alsnog toegang krijgen tot een goede VPN:

Bezoek een toegankelijke software-bibliotheek als Softpedia.
Vind een geschikte gratis VPN (bijvoorbeeld Windscribe of Psiphon) in de bibliotheek en download deze.
Verbind met een server buiten Rusland en navigeer naar je premium VPN naar keuze.
Schaf een abonnement aan en download de premium VPN.
Verwijder de gratis VPN en gebruik je Premium VPN om het vrije internet te bezoeken en sociale media te gebruiken.

TOR en Telegram

Door het gebruik van de Darkweb browser TOR ( The Onion Router) is het mogelijk om alsnog de darkweb mirrors van media als Twitter, BBC, Voice of America en Deutsche Welle te bereiken. Hoe je dit doet, lees je in onze uitgebreide instructies over hoe je het darkweb veilig bezoekt. Ook communicatie is erg belangrijk in oorlogstijd. Zowel in Oekraïne als in Rusland wordt telegram veel gebruikt om anoniem te communiceren en informatie te delen via de zogeheten telegram kanalen. Zo gebruikt de Oekraïnse overheid telegram om hun burgers te bereiken en bijvoorbeeld te waarschuwen voor luchtaanvallen en de activiteiten van saboteurs.

Wees altijd kritisch

Tot slot, wees altijd kritisch over de informatie die je voorgeschoteld krijgt. In een oorlog proberen beide kanten hun tegenstanders in kwaad daglicht te zetten. De propaganda uit Rusland is in veel aspecten recht voor zijn raap, maar pas ook op voor de subtielere progaganda die je toch aan het twijfelen probeert te krijgen! Controleer verhalen bij verschillende betrouwbare bronnen en let vooral goed op bij wat er gedeeld wordt op sociale media.

Wil je iets doen aan desinformatie en het Russische volk de andere kant van de oorlog laten zien, kijk dan op onze pagina ‘Stop desinformatie van het Russische regime’.

Bron: wikipedia.org, softpedia.com, euronews.com, ad.nl, substack.com, choice.npr.org, poynter.org, boell.de, telegraaf.nl, bnr.nl, reuters.com, vpngids.nl

Meer info over cyberoorlog?

Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.