Hoe vang je iemand die op internet nepkleding aanbiedt? Of een 'geldezel', die zijn rekening laat misbruiken voor Tikkie-fraude? In de 'Digikamer' van de politie sporen ze boeven op nieuwe manieren op.
Mega tablet
Een enorme tablet domineert de digikamer in het politiebureau van team Langstraat. Simon Leijten tikt op wat toetsen en er verschijnt een kaart van de regio vol gekleurde ballonnetjes. Het zijn de aangiftes van digitale criminaliteit zoals Tikkie-fraude, phishing (naar valse (bank)website lokken) en andere vormen van oplichting via internet.
Wat ook gebeurt: het laten aanbetalen voor een vakantiehuisje dat helemaal niet bestaat of het online aanbieden van nepkleding. Een cijfertje in de bovenhoek meldt het aantal gedupeerden van afgelopen maanden in de regio Tilburg en Waalwijk: 942 mensen.
Leijten zoomt in op de kaart: ,,Ik wist niet dat we in deze wijk zeven gevallen van internetoplichting hadden. Daar moeten we iets mee." Zijn eigen verbazing maakt duidelijk wat de waarde is van de beeldtafel (de enorme tablet): door aangiftes en andere informatie uit de politiesystemen te koppelen wordt in één oogopslag duidelijk waar de meeste slachtoffers wonen en foute lieden actief zijn.
Het roer moet om
En die lopen al lang niet meer alleen op straat. Digitale criminaliteit is enorm toegenomen en corona heeft dit nog in een stroomversnelling gebracht, zegt Leijten. Hij is operationeel specialist die zich bezighoudt met cybercrime en digitalisering. ,,Lang keken we alleen naar de cijfers van woninginbraken, overvallen en straatroven. Gingen die naar beneden, dan waren we als politie goed bezig. Maar bij twee derde van de zaken die wij hier nu op het bureau binnen krijgen, gaat het om digitale criminaliteit. Dus het roer moet om."
,,Iemand die zich eerst bezighield met inbreken, licht nu mensen op via WhatsApp", vult zijn collega Tom Slijpen aan. ,,De vraag is: kunnen wij als politie mee bewegen?"
De digikamer
Een antwoord op die vraag is de digikamer. Deze is onlangs in gebruik genomen in het politiedistrict Hart van Brabant, de eerste in Nederland. Het is een ruimte op het politiebureau in Sprang-Capelle die is ingericht om internet-oplichters op te sporen.
Maar het is ook een plek om elkaar te leren en te trainen hoe je een dergelijke zaak aanpakt en hoe je slim en snel op internet kunt surveilleren, vertelt Leijten: ,,We hoeven geen tank diesel leeg te rijden om boeven te vangen. Online zijn er genoeg te vinden."
Er zijn vijf agenten aangetrokken die voor de taak zijn getraind en opgeleid. Twee keer per week bespreken ze samen met de collega's casussen uit hun gebied. ,,Bijvoorbeeld: Jan Jansen heeft een kapsalon, maar er komt nooit iemand. Wat weten we van deze meneer? We halen zijn naam door het politiesysteem, staat hij ingeschreven bij de Kamer van Koophandel? Heeft het bedrijf een Facebookpagina of een website? Wat kunnen we daarop vinden? Dan kom je al snel tot de conclusie of er iets aan de hand is. Zo niet, prima. Zo ja, dan wordt het verder opgepakt."
Een ander voorbeeld: in een bepaalde wijk zijn veel slachtoffers van Tikkie-fraude. Oplichters maken de betaal-app Tikkie van een bank na, sturen een berichtje naar honderden mobieltjes (smishing) en vragen om geld over te maken. Dat geld moet naar een rekening. Daarvoor hebben ze een 'geldezel' nodig, een katvanger die zijn bankrekening hiervoor laat misbruiken.
,,Misschien zit 'ie al ergens in onze systemen?", aldus Leijten. ,,Misschien worden vaak dezelfde ezels geronseld op een bepaalde school? Geldezels zijn vaak naïeve jongeren. Dan moeten we daar eens gaan praten." Slijpen: ,,Ook vanuit het oogpunt van preventie: om daderschap te voorkomen. Jongens, denk goed na als ze jou dingen beloven die te mooi zijn om waar te zijn."
Het is de bedoeling dat de agenten van het team uiteindelijk twintig procent van hun tijd aan digitale wijkzorg besteden.
Afgelopen maanden werden in de digikamer ruim 180 zaken van digitale criminaliteit - veelal phishing - tegen het licht gehouden. Bijna een kwart van de gevallen leidde tot daderindicatie en nader onderzoek. Hoeveel van die zaken er werden opgelost, is nog niet bekend.
Bron: bd / Hein Eikenaar