Met de opkomst van platforms zoals Temu en TikTok worden consumenten overspoeld met goedkope aanbiedingen en eindeloze entertainmentopties. Een wasmand voor 92 cent of gepersonaliseerde video's op je scherm – wie zegt daar nee tegen? Maar achter deze verleidelijke aanbiedingen schuilt een veel groter gevaar. Apps zoals deze verzamelen massaal gegevens van gebruikers en zetten privacy en veiligheid op het spel. Hoe ver willen we gaan voor gemak en lage prijzen?
Waarom zijn apps als Temu en TikTok zo populair?
Het succes van apps als Temu ligt in hun onweerstaanbare aanbiedingen. In tijden van inflatie en stijgende kosten zijn consumenten voortdurend op zoek naar manieren om geld te besparen. Platforms zoals Temu bieden een aantrekkelijk alternatief voor lokale winkels, met prijzen die bijna te mooi lijken om waar te zijn. Een wasmand voor minder dan een euro? Een tientje voor een luxe smartwatch? Dit soort deals trekt miljoenen gebruikers aan.
Daarnaast is er het psychologische aspect. Apps zoals TikTok en Temu maken gebruik van slimme technieken om gebruikers vast te houden. TikTok’s algoritme weet precies welke video's je aanspreken, terwijl Temu steeds aantrekkelijkere aanbiedingen doet op basis van je koopgedrag. Het resultaat: je blijft scrollen, kijken en kopen, zonder na te denken over de gevolgen.
Maar dit gemak en plezier komen met een prijs. Terwijl consumenten genieten van goedkope deals en gepersonaliseerde content, worden hun gegevens op grote schaal verzameld en mogelijk misbruikt.
Hoe groot is de dreiging?
Minister Dirk Beljaarts waarschuwt al langer voor de risico’s van apps uit landen zoals China, Rusland en Iran. Deze landen worden door veiligheidsdiensten gezien als strategische bedreigingen, met actieve cyberoffensieve programma’s gericht op westerse landen, waaronder Nederland. Hoewel apps zoals Temu op het eerste gezicht onschuldig lijken, kunnen ze fungeren als digitale spionagetools.
Een goed voorbeeld is de toegang die Temu vraagt. De app wil niet alleen toegang tot je camera en contacten, maar ook tot je wifi-netwerk en zelfs de mogelijkheid om je telefoon ’s nachts te ontgrendelen. Dit soort uitgebreide machtigingen roept vragen op: waarom heeft een simpele webshop toegang nodig tot dergelijke gevoelige functies? Experts wijzen erop dat dergelijke apps gebruikers onbewust blootstellen aan spionage, hacking en datadiefstal.
TikTok en Temu: verschillende platforms, dezelfde zorgen
Hoewel TikTok en Temu verschillende doelen hebben – entertainment versus e-commerce – delen ze een fundamenteel kenmerk: het verzamelen van gebruikersgegevens. TikTok’s algoritme analyseert jouw kijkgedrag om gepersonaliseerde content aan te bieden, maar er is veel kritiek op de hoeveelheid gegevens die het platform verzamelt. Hetzelfde geldt voor Temu, dat een stap verder lijkt te gaan door toegang te vragen tot functionaliteiten die niets met online shoppen te maken hebben.
Het bedrijfsmodel van Temu roept ook vragen op. Analisten stellen dat de enorme kortingen die het platform biedt, onmogelijk rendabel kunnen zijn. Dit wijst erop dat de werkelijke winst elders wordt behaald, mogelijk via de verkoop van gebruikersgegevens. Het feit dat sommige ontwikkelaars achter Temu eerder werkten aan de omstreden app Pinduoduo – die door Google werd verwijderd wegens malafide activiteiten – versterkt deze zorgen.
Wat zegt de overheid?
In maart 2023 werd al een belangrijke stap gezet: ambtenaren mogen geen apps meer installeren uit landen zoals China en Rusland op werktelefoons. Dit besluit volgde op waarschuwingen van de AIVD, die wees op verhoogde risico’s van spionage. Minister Beljaarts gaat nog een stap verder en adviseert ook consumenten en bedrijven om kritisch te kijken naar apps uit deze landen.
Hoewel er voorlopig geen verbod komt, benadrukt de minister dat het installeren van deze apps op eigen risico is. Europese toezichthouders, waaronder de Nederlandse Autoriteit Consument & Markt (ACM), hebben Temu inmiddels aangesproken op haar werkwijze. Als het platform zich niet binnen een maand aanpast aan de Europese regels, kan het forse boetes tegemoetzien.
Dit alles benadrukt de noodzaak van striktere regelgeving en beter toezicht. Toch blijft het voor consumenten lastig om in te schatten welke apps veilig zijn en welke niet.
De manipulatieve kant van moderne apps
Apps als Temu en TikTok maken gebruik van slimme, vaak manipulatieve technieken om gebruikers te verleiden. Denk aan constante meldingen, aantrekkelijke kortingen en persoonlijke aanbevelingen. Dit soort technieken spelen in op de menselijke neiging tot impulsief gedrag. Je koopt een product of downloadt een app zonder goed na te denken over de gevolgen.
Deze tactieken zijn niet alleen ethisch discutabel, maar vergroten ook de risico’s. Hoe vaker je een app gebruikt, hoe meer gegevens deze verzamelt. En hoe meer machtigingen je toestaat, hoe groter de kans dat je privacy wordt geschonden.
Kunnen consumenten zichzelf beschermen?
Een van de belangrijkste vragen is of consumenten voldoende kennis hebben om deze risico’s te herkennen. Het lijkt misschien eenvoudig: download geen apps die om verdachte machtigingen vragen. Maar in de praktijk is dit complexer. Veel gebruikers lezen de gebruiksvoorwaarden niet en hebben geen idee wat ze precies accepteren. Bovendien is het onderscheid tussen een legitieme app en spyware vaak lastig te maken.
Een mogelijke oplossing is meer educatie over digitale veiligheid. Door consumenten bewust te maken van de risico’s en hen eenvoudige tips te geven – zoals het controleren van machtigingen en het gebruik van antivirussoftware – kunnen ze beter beschermd worden. Maar zelfs met deze kennis blijven sommige risico’s moeilijk te vermijden.
Heeft een verbod zin?
Critici van een mogelijk verbod op apps zoals Temu wijzen op het belang van keuzevrijheid. Consumenten moeten zelf kunnen beslissen welke apps ze gebruiken, zeggen zij. Bovendien kan een verbod leiden tot hogere kosten, omdat goedkopere alternatieven verdwijnen.
Aan de andere kant is keuzevrijheid beperkt als consumenten onvoldoende informatie hebben om een weloverwogen beslissing te maken. Een verbod kan daarom een effectieve manier zijn om burgers te beschermen tegen verborgen risico’s. Maar een algeheel verbod is ook ingrijpend en lastig te handhaven, zeker gezien de globalisering van digitale markten.
Wat kun jij zelf doen?
Hoewel regelgeving en toezicht essentieel zijn, begint veiligheid bij jezelf. Hier zijn enkele tips om je beter te beschermen:
- Wees kritisch bij het installeren van apps: Controleer altijd welke machtigingen een app vraagt. Is toegang tot je camera of contacten echt nodig?
- Gebruik een VPN: Hiermee kun je je internetverkeer anonimiseren en de kans op datadiefstal verkleinen.
- Blijf up-to-date: Zorg ervoor dat je apparaat altijd voorzien is van de nieuwste beveiligingsupdates.
- Lees reviews en waarschuwingen: Check of een app in het nieuws is geweest vanwege privacy- of beveiligingsproblemen.
- Gebruik alternatieven: Kies waar mogelijk voor apps uit landen met strengere privacywetgeving, zoals de EU.
Veiligheid boven gemak
De opkomst van apps als Temu en TikTok benadrukt de groeiende spanning tussen gemak en veiligheid. Hoewel de voordelen duidelijk zijn – lage prijzen, gepersonaliseerde content – wegen de risico’s steeds zwaarder. Zonder strengere regelgeving en betere voorlichting blijven consumenten kwetsbaar.
Misschien is het tijd om opnieuw na te denken over onze keuzes. Is een wasmand van 92 cent het waard als je privacy op het spel staat? Soms is de keuze voor een duurder, veiliger alternatief – zoals de vertrouwde Blokker – toch de verstandigere optie.
Ontdek meer over cybercrime en het darkweb in onze uitgebreide bibliotheek. Voor een gestructureerd overzicht van relevante onderwerpen kun je terecht op onze onderwerpenpagina, waar je een alfabetisch gerangschikte lijst vindt.
Bron: nu.nl | Ministerie van Defensie (Peer Donders)