Deze podcast is AI-gegeneerd.
In Nederland maken steeds meer mensen zich zorgen over cyberdreigingen. Uit de laatste Risico- en Crisisbarometer (RCB), uitgevoerd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), blijkt dat cybercriminaliteit nu de grootste zorg is voor de Nederlandse bevolking. In de meest recente meting gaf bijna 50% van de ondervraagden aan zich zorgen te maken over deze dreigingen. Dit markeert een aanzienlijke stijging ten opzichte van eerdere metingen, waarin cyberdreigingen al een belangrijke zorg waren, maar nu bovenaan de lijst staan, vóór andere nationale veiligheidsrisico’s zoals terrorisme en spanningen tussen bevolkingsgroepen.
De toenemende bezorgdheid over cyberdreigingen komt op het moment dat de digitalisering van vitale infrastructuren – zoals energie-, water- en communicatienetwerken – in Nederland in een stroomversnelling is geraakt. Deze infrastructuren zijn essentieel voor de samenleving, en een succesvolle cyberaanval op een van deze systemen zou verwoestende gevolgen kunnen hebben voor zowel de economie als het dagelijks leven van miljoenen mensen. De recente incidenten, zoals de aanvallen op het NAFIN-netwerk en datalekken bij Cisco Webex, bevestigen de kwetsbaarheid van zowel de private als de publieke sector.
Cyberdreigingen als waarschijnlijkst en meest ernstige risico's
Uit de Risico- en Crisisbarometer blijkt dat cyberdreigingen niet alleen als het meest waarschijnlijke risico worden gezien, maar ook als het ernstigste. 79% van de Nederlanders beschouwt cyberdreigingen als de meest waarschijnlijke gebeurtenis, gevolgd door georganiseerde criminaliteit (76%) en spanningen tussen bevolkingsgroepen (75%). Dit geeft aan dat cyberdreigingen in de ogen van de bevolking niet alleen frequent voorkomen, maar ook verregaande gevolgen kunnen hebben voor de nationale veiligheid.
Wat betreft de ernst van de gevolgen wordt het stoppen van vitale processen, zoals langdurige storingen in elektriciteitsvoorziening, water- of gasleveringen, en internetdiensten, door de meerderheid van de ondervraagden als catastrofaal of zeer ernstig beschouwd. Dit is niet verrassend gezien de toenemende afhankelijkheid van digitale systemen voor het functioneren van de samenleving. Vanwege de kritieke rol die deze systemen spelen, is het niet verwonderlijk dat 70% van de Nederlanders het stoppen van vitale processen als een van de meest ernstige gevolgen van een cyberaanval beschouwt.
Veranderingen in de perceptie van cyberdreigingen
Sinds 2022 is er een duidelijke verschuiving in de manier waarop de Nederlandse bevolking naar cyberdreigingen kijkt. In de Risico- en Crisisbarometer van het najaar van 2024 zien we een substantiële stijging van de bezorgdheid over de uitval van vitale processen en geopolitieke dreigingen, vergeleken met de metingen in de jaren daarvoor. De oorlog in Oekraïne heeft bijgedragen aan een verhoogde bezorgdheid over geopolitieke en militaire dreigingen, maar cyberdreigingen blijven de grootste zorg voor de samenleving.
De perceptie van cyberdreigingen is de afgelopen jaren sterker geworden. Dit heeft deels te maken met de intensieve berichtgeving over de opkomst van geavanceerde cyberaanvallen en de groeiende complexiteit van cybercriminaliteit. Cybercriminelen gebruiken steeds geavanceerdere technieken om bedrijven, overheden en vitale infrastructuren te treffen. Een voorbeeld hiervan is de recente wereldwijde trend van ransomware-aanvallen, waarbij aanvallers gevoelige gegevens van bedrijven en overheden gijzelen in ruil voor losgeld. Deze aanvallen zijn in zowel omvang als impact toegenomen, wat de zorgen over de veiligheid van de digitale infrastructuur versterkt.
Media-aandacht en publieke waakzaamheid
De toegenomen zorgen over cyberdreigingen zijn niet zonder reden. In de maanden voorafgaand aan de najaarsmeting van 2024 waren er verschillende incidenten die de publieke perceptie over cyberdreigingen hebben beïnvloed. Grote incidenten, zoals de cyberaanvallen op het NAFIN-netwerk, datalekken bij Cisco Webex, en de beveiligingsproblemen bij CrowdStrike, hebben de risicobeleving in de samenleving verder versterkt.
Hoewel de onderzoekers aangeven dat er geen specifieke recente gebeurtenissen waren die de toegenomen zorgen direct hebben veroorzaakt, is het duidelijk dat er een algemene toename in de waakzaamheid heerst. Media-aandacht speelt hierbij een belangrijke rol. De berichtgeving over cyberdreigingen en digitale criminaliteit is de afgelopen jaren exponentieel gestegen, wat het bewustzijn onder het publiek heeft vergroot. Het feit dat cyberdreigingen zo’n prominente plaats innemen in de Risico- en Crisisbarometer is dan ook een weerspiegeling van deze bredere maatschappelijke trend.
Vertrouwen in de overheid en de aanpak van cyberdreigingen
Naast de toegenomen zorgen over cyberdreigingen blijkt uit het onderzoek ook dat er groeiend wantrouwen is over de manier waarop de overheid omgaat met de beveiliging tegen deze dreigingen. Ongeveer 41% van de ondervraagden vindt dat de overheid te weinig doet om cyberdreigingen te voorkomen, een stijging ten opzichte van het voorjaar van 2024 (37%). Dit wijst op een groeiend gevoel van ontevredenheid over de mate van voorbereiding en de effectiviteit van overheidsmaatregelen in het voorkomen van cybercriminaliteit.
Het vertrouwen in de overheid is ook een belangrijk onderwerp van discussie. Terwijl ongeveer 30% van de Nederlanders aangeeft veel vertrouwen te hebben in de informatievoorziening van de overheid bij rampen of crises, heeft de rest van de bevolking (41%) een neutrale houding ten opzichte van de overheidscommunicatie in dergelijke situaties. Bijna een vijfde van de ondervraagden (20%) geeft aan weinig of helemaal geen vertrouwen te hebben in de overheid als het gaat om crisiscommunicatie, wat aantoont dat er werk aan de winkel is om het vertrouwen van de bevolking te herwinnen.
Wat betekent dit voor bedrijven en organisaties?
De groeiende bezorgdheid over cyberdreigingen heeft grote implicaties voor bedrijven en organisaties in Nederland. De publieke perceptie dat cyberdreigingen een ernstig risico vormen voor de nationale veiligheid vraagt om gerichte actie van bedrijven om hun digitale systemen en gegevens te beschermen. Organisaties moeten zich bewust zijn van de toenemende dreigingen en de potentiële gevolgen van cybercriminaliteit. Cyberaanvallen kunnen niet alleen technische schade veroorzaken, maar ook enorme reputatieschade, financiële verliezen en verstoringen van vitale processen.
Bedrijven die afhankelijk zijn van digitale systemen en data moeten investeren in robuuste cyberbeveiliging en voortdurend hun veiligheidsmaatregelen evalueren. Het implementeren van een gedegen incidentresponsplan is cruciaal om snel en effectief te kunnen reageren in het geval van een aanval. Daarnaast moeten bedrijven ervoor zorgen dat ze hun medewerkers goed opleiden om de risico’s van phishing, ransomware en andere cyberaanvallen te begrijpen en te herkennen.
Oplossingen en aanbevelingen
De toegenomen bezorgdheid over cyberdreigingen vraagt om een gezamenlijke aanpak van zowel de overheid als het bedrijfsleven. De overheid speelt een cruciale rol in het versterken van de cyberweerbaarheid van Nederland. Dit kan door het verbeteren van de samenwerking tussen verschillende overheidsinstanties, bedrijven en andere belanghebbenden in de private sector. Ook moet er meer transparantie komen over de maatregelen die de overheid neemt om Nederland te beschermen tegen cyberdreigingen. De recente stijging van de bezorgdheid over de gebrekkige overheidsrespons wijst op een tekort aan vertrouwen dat niet zomaar kan worden opgelost zonder concrete actie.
Voor bedrijven is het van belang om een proactieve houding aan te nemen. Cyberbeveiliging mag niet alleen een technische kwestie zijn, maar moet geïntegreerd worden in de bedrijfscultuur. Dit kan onder andere door het implementeren van regelmatige beveiligingsaudits, het betrekken van cybersecurity-experts bij de besluitvorming en het versterken van de samenwerking met andere organisaties om kennis en ervaring uit te wisselen.
Conclusie
De zorgen over cyberdreigingen in Nederland zijn aanzienlijk gestegen, wat wijst op een groeiend besef van de impact die cybercriminaliteit kan hebben op de nationale veiligheid en de samenleving als geheel. De publieke bezorgdheid, het wantrouwen tegenover de overheid en de verhoogde verwachting van bescherming tegen cyberdreigingen maken het noodzakelijk voor zowel de overheid als bedrijven om concrete stappen te ondernemen in de strijd tegen cybercriminaliteit. Alleen door gerichte actie en een gezamenlijke aanpak kunnen we de veiligheid in het digitale tijdperk waarborgen.
Ontdek meer over cybercrime en het darkweb in onze uitgebreide bibliotheek. Voor een gestructureerd overzicht van relevante onderwerpen kun je terecht op onze onderwerpenpagina, waar je een alfabetisch gerangschikte lijst vindt.