Click here or click 'CHOOSE LANGUAGE' and then choose your language using Google's translation bar at the top of this page ↑

Afgelopen woensdag was Cybercrimeinfo aanwezig bij een lezing van Paul Smit over "Jouw brein en sociale media". Gedurende deze lezing beseften we dat ons brein soms wordt misleid, waardoor we denken bewuste keuzes te maken of ergens van overtuigd zijn, terwijl dit achteraf onjuist blijkt. Paul noemde dit "breinfouten". Naarmate de lezing vorderde, werd het steeds duidelijker dat vooruitstrevende cybercriminelen hier in toenemende mate gebruik van maken. Cybercrimeinfo zal dit verder onderzoeken en hier zeker meer artikelen over publiceren.

Mensen die eerder een training hebben gevolgd bij Cybercrimeinfo of Digiweerbaar, weten dat we het onder andere hebben over twee kwetsbaarheden waar cybercriminelen misbruik van maken: de mens en de techniek. Cybercrimeinfo besteedt veel aandacht aan het menselijke aspect en legt uit waarom we vaak misleid worden of waarom bedrijven slachtoffer worden van cybercriminaliteit. Nu, met deze lezing van Paul Smit over de fouten die ons brein maakt, komt er een vernieuwd inzicht waarom mensen, zelfs na trainingen of bewustwording van cybercriminaliteit, toch slachtoffer worden. Cybercrimeinfo zal dit verder onderzoeken en er zeker nog op terugkomen. Eerst willen we echter delen wat Paul Smit afgelopen woensdag heeft verteld.

Paul Smit over "Jouw brein en sociale media"

Cognitieve vooroordelen die onze kijk op de wereld beïnvloeden

Wat vind jij van dit schilderij? Als jij het mooi vindt en ik vind het lelijk, betekent dat dan dat het schilderij goed of slecht is? Dit geldt niet alleen voor een schilderij, maar ook bijvoorbeeld voor jouw schoonmoeder of Donald Trump. Jouw mening is subjectief en niet de waarheid.

We dragen allemaal onze eigen gekleurde bril en dat is prima. Het is wel belangrijk om te beseffen dat we deze bril op hebben. Dit stelt ons in staat om onze eigen ideeën kritisch te bekijken en meer open-minded te worden. Ons brein is namelijk gericht op overleving en niet op objectief waarnemen. Daarom hebben we meer dan 70 cognitieve vooroordelen. Hieronder staan er een paar beschreven.

Hoe ons brein ons beïnvloedt en bedriegt

In ons brein hebben we als het ware ladenkasten. Op iedere kast staat een etiket, dat ons een shortcut biedt. Denk bijvoorbeeld aan een zanger. Welke zanger heb je nu in gedachten? Jouw brein hoefde niet alle zangers in jouw ladekast af te gaan. Om energie te besparen koos jouw brein gewoon de zanger die op het etiket stond. Een mening is daarom niet meer dan een verzameling etiketten, oftewel shortcuts.

Als we winnen, is dat te danken aan onze eigen acties, inzet en talent. Maar als we verliezen, dan wijzen we naar de omstandigheden. Dit wordt de self-serving bias genoemd.
We romantiseren het verleden en hebben een negatievere kijk op de toekomst. Daarom zeggen mensen vaak: "Vroeger was alles beter." Dit wordt declinisme genoemd.
Als jij Brad Pitt sympathiek vindt, dan dicht jouw brein hem ook allerlei extra positieve eigenschappen toe. Je gaat er bijvoorbeeld vanuit dat hij ook lief is voor zijn kinderen, de vuilnisbak altijd op tijd buiten zet en de vaatwasser keurig inruimt. Dit wordt het halo-effect genoemd.
Om de harmonie binnen een groep te behouden, probeert ons brein zich te voegen naar de gedragspatronen en gewoonten van die groep. Als tijdens een vergadering zeven mensen het met elkaar eens zijn, behalve jij, dan is jouw brein geneigd om toch in te stemmen. Dit leidt vaak tot tunnelvisie binnen een groep, wat groupthink wordt genoemd.
We hebben vaak het idee dat iedereen met ons bezig is. Maar in werkelijkheid is niemand met ons bezig, omdat iedereen met zichzelf bezig is. Dit wordt het spotlight-effect genoemd.
We denken dat onze kijk op de wereld en situaties objectiever is dan die van anderen, wat naive realism wordt genoemd.
Als we informatie horen die overeenkomt met onze bestaande overtuigingen, accepteren we die. Informatie die tegen onze overtuigingen ingaat, negeren of vermijden we. Dit wordt de confirmation bias genoemd.
Als we iemand proberen te overtuigen, gaat die persoon alleen maar sterker geloven in wat hij of zij al dacht. Als je bijvoorbeeld iemand vertelt dat alcohol slecht is en kan leiden tot leverfibrose, dan kan het gebeuren dat een alcoholist juist meer gaat drinken. Dit wordt het backfire effect genoemd.
Het placebo-effect is waarschijnlijk het bekendste cognitieve vooroordeel. Als je denkt dat je een pijnstiller krijgt, terwijl het eigenlijk een vitaminepil is, dan kan je brein voor de gek worden gehouden. Het placebo-effect werkt alleen als je niet weet dat het een placebo is. Onze perceptie beïnvloedt dus de manier waarop ons brein werkt.
Als je bijvoorbeeld zelf een kastje in elkaar hebt gezet, dan waardeert jouw brein dat kastje meer dan wanneer het kant-en-klaar geleverd zou zijn. Dit wordt het Ikea-effect genoemd.

Onbewuste kracht en bewuste beperkingen

Het menselijk brein verwerkt op onbewust niveau 11.200.000 bits per seconde, terwijl het bewuste niveau slechts 60 bits per seconde kan verwerken. Ons gedrag wordt voornamelijk gestuurd door ons onbewuste brein en we worden ons er pas later bewust van met een kleine vertraging.

Op dit moment ben je je bewust van deze tekst, maar niet van de stand van je voeten. Nu wel! Maar nu ben je je niet bewust van je ademhaling. Nu wel! Met onze 60 bits kunnen we ons slechts op één ding tegelijk concentreren.

Het kan voorkomen dat je een half uur aan het autorijden bent en opeens denkt: "Ben ik hier al?" Gedurende die hele tijd was je onbewuste brein bezig met het besturen van de auto, terwijl je bewuste brein met andere zaken bezig was.

Wanneer je leert fietsen, is je bewuste brein bezig met het leren van de handeling. Dit kost veel energie en moeite. Naarmate je meer oefent, maakt je brein nieuwe verbindingen en neemt het onbewuste brein het over. Op een gegeven moment gaat het fietsen vanzelf. Uiteindelijk kun je zelfs tijdens het fietsen met je telefoon bellen, terwijl je bewuste brein bij het gesprek betrokken is en je onbewuste brein de fiets bestuurt.

Het brein probeert zoveel mogelijk energie te besparen door taken automatisch uit te voeren. Dit heeft als voordeel dat we veel taken zonder erbij na te denken kunnen uitvoeren. Het nadeel hiervan is dat verandering moeilijk kan zijn, omdat ons brein vasthoudt aan routines. Om verandering te bewerkstelligen, is het beter om kleine concrete stappen te nemen. Zo train je je brein en ontstaan er nieuwe gedragspatronen. Het brein is een zelflerend systeem, dus je kunt je hele leven blijven leren. Eenmaal aangemaakte verbindingen blijven voor altijd bestaan, ook al worden ze iets zwakker als je lange tijd niet oefent. Als je ooit gitaar hebt leren spelen, kun je dat voor altijd blijven doen.

De drie lagen en hoe ze werken

Ons brein kan worden onderverdeeld in drie lagen: het reptielenbrein (instinctief), het zoogdierenbrein (emotioneel) en de neocortex (rationeel).

Het reptielenbrein slaat al onze routines op en zorgt voor onze veiligheid. In gevaarlijke situaties vluchten, vechten of bevriezen we en worden onze reflexen aangestuurd door dit deel.
Het zoogdierenbrein verlangt naar plezier en kiest voor de weg van de minste weerstand om energie te besparen. Bij het plaatsen van een bestelling bij de McDrive bijvoorbeeld, scant dit deel: "Welk eten zal mij het meeste plezier opleveren?" Meestal is dat de hamburger en niet de salade.
De neocortex stelt ons in staat om na te denken, te plannen en complexiteit te overzien. Het is het meest idealistische deel van ons brein en draagt graag bij aan de wereld.

Vaak richten we ons bij veranderingen op de neocortex. Goede voornemens, doelen stellen en positief denken zijn allemaal verzinsels van de neocortex, maar de oudere delen van ons brein trekken zich er maar weinig van aan. Het reptielenbrein houdt vast aan de routine en het zoogdierenbrein kiest de weg van de minste weerstand. Een verandering vindt pas plaats als alle drie de delen in overeenstemming met elkaar gaan functioneren. Dit gebeurt vooral bij passie of urgentie. Bij passie is de intrinsieke drive zo groot dat de neocortex een doel wil behalen en het zoogdierenbrein plezier ervaart, waarna er nieuwe routines ontstaan in het reptielenbrein. Bij urgentie is de lijdensdruk groot, waardoor ons brein een uitweg zoekt en bereid is patronen te doorbreken.

Om goed te kunnen samenwerken is veiligheid het belangrijkste. Als we elkaar persoonlijk ontmoeten, maken we oxytocine aan, waardoor vertrouwen ontstaat. Volgens onderzoek van de Harvard University hebben mensen in goed presterende bedrijven meer oxytocine in hun bloed. Passie en plezier zijn voor het zoogdierenbrein het belangrijkste bij samenwerking. Als we iets doen wat bij ons past en plezier hebben in het samenwerken met collega's en klanten, vergroot dat onze motivatie en inzet. Onze neocortex wil graag iets bijdragen en een doel hebben. Als onze bijdrage iets toevoegt en we iets doen voor andere mensen, vergroot dat ons gevoel van geluk.

Bij klanten scant het brein eerst: "Kan ik dit vertrouwen?" (reptielenbrein). Vervolgens scant het: "Zal dit me plezier opleveren en hoeveel moeite kost het me?" (zoogdierenbrein) en de neocortex wil gewoon zijn of haar doel bereiken en overzicht hebben. Zorg daarom eerst voor verbinding met de klant, maak de customer journey zo moeiteloos mogelijk en geef de klant duidelijkheid over de planning en voortgang.

De rol van ontspanning en rust voor het genereren van nieuwe ideeën

Hoeveel is 5 x 4? Dat is natuurlijk 20. Dit probleem wordt opgelost met behulp van de neocortex. Voor dit soort taken is nadenken erg handig. Maar als het gaat om creativiteit, werkt hard nadenken niet goed. Brainstormsessies leveren zelden nieuwe ideeën op, omdat iedereen meestal zijn of haar oude ideeën herhaalt. Artiesten die een deadline hebben voor het uitbrengen van een nieuw album, raken vaak gestrest. Ze gaan dan geforceerd de studio in en proberen nieuwe nummers te schrijven. Het resultaat is echter meestal een writer's block. Een rustig brein is een creatief brein. Maar hoe werkt creativiteit? Allereerst moeten alle ideeën gezamenlijk worden besproken, zodat je brein wordt gevuld met informatie. Vervolgens moet je je brein met rust laten, zodat je onbewuste brein creatieve ingevingen kan genereren. Wanneer heb je je beste ideeën? Als je ontspannen bent, onder de douche staat, gaat wandelen of een weekendje weg bent.

Conclusie Cybercrimeinfo

Samenvattend is ons brein een ingewikkeld en intrigerend orgaan met zowel bewuste als onbewuste processen. Het kan ons misleiden door middel van cognitieve vooroordelen en denkfouten, wat soms leidt tot verkeerde beslissingen of vatbaarheid voor misleiding door anderen, zoals cybercriminelen. Het is belangrijk om te begrijpen hoe ons brein werkt en rekening te houden met de verschillende lagen en functies ervan om effectief te functioneren en samen te werken.

In de strijd tegen cybercriminaliteit is het van cruciaal belang om zowel de technische aspecten als het menselijke aspect in acht te nemen, met name de manier waarop ons brein werkt. Door inzicht te krijgen in onze denkprocessen en besluitvorming, kunnen we beter voorbereid zijn op de tactieken die cybercriminelen gebruiken om ons te misleiden en te manipuleren.

Het is essentieel om ons bewust te zijn van onze eigen cognitieve vooroordelen en denkfouten, zodat we beter in staat zijn om objectief en kritisch te denken. Dit helpt ons ook om open te staan voor nieuwe ideeën en inzichten en om effectiever samen te werken met anderen. Bovendien kunnen we door ons bewust te zijn van deze processen in ons brein, beter omgaan met verandering en het doorbreken van oude patronen.

Het begrijpen en beheersen van onze hersenprocessen is dus van groot belang voor zowel persoonlijke groei als het succesvol omgaan met cybercriminaliteit. Door voortdurend te leren en ons bewust te zijn van de werking van ons brein, kunnen we beter voorbereid zijn op de uitdagingen die we tegenkomen in het digitale landschap. We zullen bij Cybercrimeinfo zeker meer aandacht besteden aan dit onderwerp, dus wordt vervolgd!