Sommige bedrijfsnamen zijn bij bijna iedere Nederlander bekend: Unox, Hema en: Marktplaats. De tweedehands handel website is al sinds 1999 actief en wordt tegenwoordig door miljoenen Nederlanders gebruikt. Met een kleine 350.000 advertenties per dag krijgen er behoorlijk wat spullen een tweede leven. Dat gaat soms om een paar sneakers, maar ook om elektronica, auto’s en zelfs luxegoederen als klassieke Rolex horloges. Het zal je dan ook niet verbazen oplichters en andere criminelen dit zien als een volle appelboom waar flink wat geplukt kan worden.

Aankoopfraude en oplichting bij online winkelen

Producten die niet geleverd worden, een zak zand in plaats van een iPhone of een tweedehands laptop die gestolen blijkt te zijn: er kan nog aardig wat misgaan bij online winkelen. Uit een onderzoek van het CBS met ruim 38.000 respondenten blijkt dat ruim 3% van de Nederlanders wel eens met oplichting te maken heeft gehad. 42% van die mensen gaf aan dat deze oplichting plaatsvond bij het gebruik van een tweedehands verkoop website. Marktplaats zal hier als grootste platform voor tweedehands handel flink aan bijdragen.

bron: CBS (2019)

Volgens Marktplaats gaat het met meer dan 99% van de jaarlijks 35 miljoen transacties gewoon goed. Maar zelfs met minder dan 1% aan rotte appels worden er toch duizenden opgelicht via Marktplaats. Slechts 4 op de 10 slachtoffers maken ergens melding van de oplichting of doen aangifte. 22% van de ondervraagden gaf aan dat zij geen melding maken omdat ze denken dat het niets oplevert. Helaas hebben ze daar gelijk in, want slechts 1 op de 10 slachtoffers van dit type fraude krijgt hun geld terug. Die 10% kreeg hun geld waarschijnlijk terug omdat zij via creditcard of PayPal verzekerd waren of het geld zelf konden terugboeken.

Wist je trouwens dat vanaf afgelopen februari Nederlanders die het slachtoffer zijn geworden van internetoplichting of betaalfraude kunnen rekenen op de hulp van hun bank. Dan verstrekken banken naam, adres en woonplaats van de persoon die een slachtoffer financieel heeft bedonderd. Deze gegevens mogen alleen gebruikt worden om een civielrechtelijke procedure tegen de oplichter te starten.

Wat doet Marktplaats zelf tegen aankoopfraude?

Marktplaats wil zelf natuurlijk ook dat zij bovenal bekend staan als platform voor veilig handelen. Ze hebben over de jaren heen dan ook hard gewerkt aan preventie via hun informatievoorziening en door de nodige features toe te voegen. Deze maatregelen moeten het veiliger en makkelijker maken om nog wat te verdienen aan de spullen die je anders misschien wel bij het oud vuil zou zetten. Zo zijn er 2 functies in het bijzonder die je bij het shoppen via Marktplaats moeten beschermen:

• Betaalverzoeken via iDEAL
• de Gelijk Oversteken Service

• Betaalverzoeken via iDEAL

Betaalverzoeken versturen via Tikkie of via een bank kan natuurlijk al heel lang, en dat is precies wat sommige oplichters misbruiken. Marktplaats pakt dit gelukkig even anders aan, want met een betaalverzoek (verkoper) of een betaalvoorstel (koper) verloopt het betalen binnen het Marktplaats ecosysteem. Je start het proces via de Berichten functie van Marktplaats, en daar zijn ook de status en de bevestiging van de betaling te zien.

Handig als je dus ergens een product gaat ophalen: je inspecteert het product, spreekt een prijs af en betaalt ter plekke via Marktplaats. De verkoper krijgt bevestiging dat de betaling afgerond is en klaar is kees. Er is zo veel minder ruimte voor oplichters om fratsen uit te halen met malafide links of nepbevestigingen. De betaling wordt overigens via een derde partij behandeld, die ter verificatie de persoonsgegevens en de IBAN bewaart (maar niet deelt met Marktplaats). Je hoeft je slechts eenmalig aan te melden om gebruik te maken van deze dienst.

• Gelijk Oversteken Service

Soms is het niet mogelijk om een product even op te halen, maar hoe weet je dan zeker of de verkoper het product wel heeft verzonden? Daarvoor heeft Markplaats de Gelijk Oversteken Service (GOS) in het leven geroepen. Net als bij betaalverzoeken kan de verkoper binnen het systeem van Marktplaats zien of de verkoper heeft betaald. Wat er hier anders is, is dat de derde partij die het geld beheert de betaling pas vrijgeeft aan de verkoper wanneer de koper bevestigt dat het beloofde product geleverd is.

Stuur je dus in plaats van een mooie iPhone een baksteen op, dan kan de koper dit aangeven en dan krijgt deze zijn geld terug. Is alles in orde? Dan geeft de koper groen licht en ontvangt de verkoper het geld binnen een paar dagen op de rekening.
Beide partijen hebben via deze functies dus zekerheid, zolang zij alle informatie binnen het ecosysteem van Marktplaats houden. En ja, daar wil het nog wel eens misgaan. Daarover straks meer.

• Samenwerkingen

Naast de eigen maatregelen heeft Marktplaats over de jaren heen ook de nodige samenwerkingsverbanden opgebouwd. Zo werkt Marktplaats samen met de politie, om bij aangifte of melding van fraude snel de frauderende accounts te blokkeren en mensen via het platform contact hebben gehad met deze accounts. Daarnaast heeft de politie ook een controle-tool waarbij je telefoonnummers bankrekeningen en overige gegevens kunt nalopen voordat je met iemand in zee gaat. Ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) werkt samen met Marktplaats om de verkoop van illegale (denk aan vuurwapens, tasers) of gereguleerde goederen (b.v. tabak, alcohol en medicijnen) tegen te gaan.

Marktplaats oplichting herkennen

Internetoplichting is vaak gebaseerd op simpele trucjes en erop gericht om jou te veel te laten betalen of om jouw bankgegevens te achterhalen. Blijf dus goed op de hoogte van alle babbeltrucs en gebruik als vuistregels:

• Laat het contact zo veel mogelijk via marktplaats verlopen
• Klik nooit op linkjes die van de derde partij komen: betaalverzoeken e.d. komen altijd duidelijk via de Marktplaats systeem meldingen in de chat.
• Screenshots zijn niet te vertrouwen: controleer de status van een betaling altijd binnen marktplaats of bij de bank

Veelvoorkomende oplichtingstrucs en technieken

• 1-cent-fraude (tikkiefraude)

Deze vorm van oplichting wordt door de dader gemaskeerd als poging om zogenaamd jouw identiteit te verifiëren. Voor de oplichter geld overmaakt wil de nepkoper eerst weten of je gegevens kloppen. Hierbij vraagt de crimineel of je even 1 cent wilt overmaken en stuurt je daarvoor een betaalverzoek (vaak vermomd als een tikkie-link). Helaas, de link is een phishing link en je wordt naar een nagebouwde betaalomgeving geleid die ontworpen is om jouw betaalgegevens te ontfutselen en zo geld afhandig te maken.

Oplossing: Ga nooit akkoord met 1-cent betalingen en laat je betalingen alleen via de Berichten omgeving van Marktplaats verlopen.

Meer info over 1 cent fraude 》

• Misbruik Gelijk Oversteken Service

Het GOS-systeem zit goed in elkaar, dus mensen wanen zich veilig wanneer een koper akkoord gaat om dit systeem te gebruiken. Toch moet je wel scherp blijven. De schijnkopers willen contact via bijvoorbeeld WhatsApp om de verkoop af te stemmen. Op zich niet gek, maar ze hebben zo wel jouw mobiele nummer. De deal wordt gesloten en het GOS-proces begint. De oplichter stuurt vervolgens een sms’je welke van Marktplaats afkomstig lijkt. Het SMS-bericht meldt dat de betaling succesvol afgerond is. Je raadt het al: dat is niet zo. Gerustgesteld door de bevestiging stuurt het slachtoffer het product op terwijl er nog helemaal niet voor is betaald.

Oplossing: controleer de status van betalingen alleen in het GOS-systeem via de Marktplaats Berichten omgeving. Pas als deze aangeeft dat er is betaald kan je veilig overgaan tot verzending. Geef voor de zekerheid niet je mobiele nummer nummer weg om de nep smsjes tegen te gaan.

• Fraude met verzendlabels

Hier moet je vooral als verkoper bij opletten. Deze nepkoper wil graag een product kopen, maar stelt zich bezorgd op. Om zeker te weten dat jij wel gaat versturen, willen ze dat je alvast een verzendlabel van PostNL aanschaft. Ze sturen je hiervoor een linkje naar een nagebouwde PostNL site voorzien van de ‘juiste’ gegevens. Klik je door, dan kom je in nagebouwde betaalomgeving die nagenoeg niet van de echte is te onderscheiden. Je voert je login gegevens in en zo krijgen ze toegang tot jouw internetbankieren. Tot slot krijg je nog een nepcontrole pagina, waarop ze om gegevens vragen waar een bank nooit om zou vragen: je rekeningnummer, pasnummer, etc. Vul je deze gegevens in, dan kunnen de oplichters jouw internetbankieren koppelen aan een andere telefoon en beginnen ze razendsnel geld weg te sluizen.

Oplossing: klik niet op linkjes van mensen die je niet kent. Koop zelf via PostNL een dergelijk label of stel voor om Gelijk Oversteken te gebruiken.

Meer info over phishing 》

• Fraude bij verzenden

Dit is een van de oudste oplichtingstrucs in het boekje. Met een nepadvertentie biedt de verkoper spullen aan. Alles loopt gesmeerd en je maakt het geld over naar de verkoper. Als het pakketje eenmaal aankomt gaat het mis: het geleverde product is kapot, is een goedkoper, langzamer of ouder model. In sommige gevallen zit er zelfs gewoon een zak zand in de doos van de aan jou beloofde laptop.

Oplossing: het Gelijk Oversteken Systeem van Marktplaats is hier specifiek voor bedacht. Als koper kan je dan de betaling pas laten vrijgeven als jij zeker weet dat je het juiste product hebt ontvangen.

• Valse betaalbewijzen

Net als ‘verkopers’ graag doen alsof een product al verzonden hebben, doen oplichters ook alsof het aankoopbedrag al is overgemaakt. Ze sturen een screenshot van een nep-betaalbewijs of tonen de nep overschrijving via een speciale nep bank-app.

Oplossing: ga niet af op screenshots. Controleer de status van de betaling in het systeem of bij je bank.

• Identiteitsfraude

Soms willen fraudulente (ver)kopers zogenaamd je identiteit verifiëren. Ze sturen zelfs eerst een foto van hun eigen identiteitsbewijs! Helaas. Het gedeelde bewijs is nep of gestolen van een eerder slachtoffer. Als jij ook een kopie stuurt, dan gaan ze er dus ook met jouw identiteit vandoor.

Oplossing: deel nooit je ID-kaart of persoonlijke gegevens met vreemden. Moet je ooit wel een kopie van je ID aanleveren (b.v. voor een huurcontract of een lening), gebruik dan de officiële app van de Rijksoverheid (iPhone/Android).

Meer info over identiteitsfraude 》

• Betaling met valse biljetten

Nu de COVID-19 pandemie voorbij is, komt het gouwe-ouwe handje-contantje Marktplaatsdealtje vast weer meer voor. Koper en verkoper komen weer bij elkaar aan de deur, waarna er met papiergeld betaald wordt. Controleer je cash! Er zijn namelijk zat oplichters actief die je geld afhandig willen maken door met valse eurobiljetten te betalen.

Oplossing: Controleer de echtheid van de biljetten door te letten op de echtheidskenmerken als holografische watermerken. 

Nepadvertenties herkennen op markplaats

Voor kopers begint de oplichting vaak bij een aantrekkelijke advertentie. Toch zijn criminelen vaak opportunistisch en zijn er toch elementen (of combinaties daarvan) waaraan je een fraudulente advertentie op Marktplaats kan herkennen. Denk dus twee keer na als je een combinatie van de volgende rode vlaggen tegenkomt.

Kenmerken van een verdachte advertentie op Marktplaats

Met 350.000 advertenties per dag kan Marktplaats onmogelijk zelf controleren of een advertentie legitiem is. Dat moet je dus zelf gaan doen. Let daarbij op de volgende dingen:

• Prijs: Controleer de gangbare nieuw- en tweedehands prijs van het artikel. Als een prijs voor een populair artikel te mooi is om waar te zijn, dan is dat waarschijnlijk ook zo. Dit geldt eigenlijk voor de hele advertentie.
• Foto’s: Heeft de advertentie alleen marketingfoto’s en geen ‘echt’ beeld van de staat van dit artikel, dan weet je natuurlijk niet of de verkoper het product daadwerkelijk heeft. Ook echte foto’s kunnen gewoon gekopieerd zijn, dus als je het niet vertrouwt kan je om meer foto’s vanuit bijvoorbeeld een nieuwe hoek vragen.
• Profiel verkoper: Oplichters worden vaak relatief snel verbannen van het platform. Dit betekent ook dat ze vaak relatief nieuwe accounts hebben. Accounts die slechts weken of maanden oud zijn moet je altijd met extra argwaan behandelen. Check ook altijd de Ervaringen, de reviews die achtergelaten zijn door eerdere kopers en/of verkopers. Accounts met veel ervaringen over een langere periode zijn vaak betrouwbare mensen. Ook oude accounts die opeens weer actief zijn kan je als verdacht beschouwen. Via datalekken kunnen criminelen soms toegang krijgen tot oude, lang niet gebruikte accounts.
• Product: Koop je iets wat gewild, schaars of ronduit zeldzaam is, let dan extra goed op. Dit soort producten zijn bijzonder populair onder oplichters. Zo krijgen ze namelijk veel (wanhopige) geïnteresseerden die door hun haast misschien eerder in de val trappen. Het is ook slim om de verkoper te vragen om de originele verpakking, garantiebewijs, bon of factuur. Als de verkoper deze kan aanleveren dan is de kans groter dat de advertentie echt is.
• Afstand: het aanmaken van advertenties op afgelegen plekken is populair bij internetfraude. Kopers zijn namelijk minder snel geneigd om naar een Waddeneiland af te reizen om hun aankoop persoonlijk op te halen. De criminelen reageren in dit geval natuurlijk ook het liefst op mensen die ook echt ver weg wonen.

Marktplaats oplichting voorkomen

Nu je weet waar je op moet letten bij een advertentie, zetten we de belangrijkste tips nog voor je op een rijtje.

Tips voor veilig kopen op Marktplaats

Blijf op de hoogte van veelgebruikte oplichtingstechnieken: zo herken je eenvoudig wanneer iemand je probeert op te lichten.
Wees kritisch bij het bekijken van de advertentie: als het te mooi is om waar te zijn, is dit waarschijnlijk ook zo.

• Evalueer de verkoper: lees de ervaringen, controleer de geverifieerde informatie op het profiel en kijk uit met recentelijk aangemaakte en accounts die lang inactief zijn geweest. Controleer eventuele telefoon- en rekeningnummers bij de politie.
• Klik niet op linkjes of externe betaalverzoeken: gebruik de betaalmogelijkheden binnen Marktplaats om phishing en malware te voorkomen.
• Laat het contact zo veel mogelijk via Marktplaats verlopen: Oplichters willen graag zo snel mogelijk overstappen op een andere manier van contact.
• Neem geen genoegen met screenshots: verzendlabels of bevestigingen kunnen eenvoudig vervalst worden. Kies bijvoorbeeld voor de Gelijk Oversteken Service.
• Zorg voor veilig ophalen: Spreek indien mogelijk overdag af op een openbare plek en betaal grote bedragen niet in cash.
• Kies voor een verzekerde betaalprovider: Betaal je via creditcard of PayPal? Dan heb je meer kans om je geld terug te krijgen.

Tips voor veilig verkopen op Marktplaats

• Blijf op de hoogte van veelgebruikte oplichtingstechnieken: zo herken je eenvoudig wanneer iemand je probeert op te lichten.
• Evalueer de koper: lees de ervaringen, controleer de geverifieerde informatie op het profiel en kijk uit met recentelijk aangemaakte en accounts die lang inactief zijn geweest. Controleer eventuele telefoon- en rekeningnummers bij de politie.
• Klik niet op linkjes of externe betaalverzoeken: gebruik de betaalmogelijkheden binnen marktplaats om phishing en malware te voorkomen.
• Laat het contact zo veel mogelijk via Marktplaats verlopen: Oplichters willen graag zo snel mogelijk overstappen op een andere manier van contact.
• Neem geen genoegen met screenshots: betaalbevestigingen kunnen eenvoudig vervalst worden. Kies bijvoorbeeld voor de betaalverzoeken met iDEAL. Controleer de status van de betaling binnen het Marktplaats systeem of op je bankrekening.
  Zorg voor veilig afhalen: Spreek indien mogelijk overdag af op een openbare plek, controleer cash geld op echtheid en kies bij dure transacties (zoals de verkoop van een Rolex) gewoon voor verzending.

Ik ben opgelicht via Marktplaats, wat nu?

Het kan iedereen overkomen. Ookal gaat het maar om een paar tientjes, dit zijn de stappen die je moet ondernemen

• Doe altijd aangifte bij de politie: Je krijgt er misschien niet je geld van terug, maar jouw screenshots van gesprekken en ander bewijs maken het de politie makkelijker om daders te achterhalen.
• Maak melding van het incident bij je bank: Vooral als de oplichters je een namaak bank website hebben voorgeschoteld. Zij kunnen dan eventuele verdachte transacties blokkeren.
• Raadpleeg dan een professional om je computer te controleren op malware: Doe dit altijd als je mogelijk op een malafide link of bijlage hebt geklikt.
• Rapporteer het account van de oplichters bij Marktplaats: Je bent waarschijnlijk niet het enige doelwit, en zo kun je andere gebruikers mogelijk beschermen tegen de oplichters.

Bron: marktplaats.nl, europa.eu, politie.nl, cbs.nl, vpngids.nl

Lees ook

• Deurwaarders en politie trekken samen op in strijd tegen online oplichting
• "Ik denkt dat het bijstaan van gedupeerden van internetfraude de toekomst wordt"
• Opgelichte koper haalt zijn recht via de gerechtsdeurwaarder
• 'Internetoplichters hebben 21 dagen de tijd om het geld terug te storten'
• Mijn naam is Tim en ik doe aangifte van oplichting