De evolutie van WhatsApp fraude

Bij Whatsapp-fraude benaderen criminelen slachtoffers via WhatsApp en doen zij zich voor als een familielid in geldnood. Bellen naar het betreffende nummer ontmaskert de oplichter al snel, maar wat als deze straks kan opnemen met een perfect nagemaakte stem?

Volgens de Fraudehelpdesk is WhatsApp-fraude nog altijd een groot probleem. Zo kwamen er in 2021 meer dan 8000 meldingen binnen bij het meldpunt. Meer dan de helft van de slachtoffers is boven de 50 jaar. Nieuwe technologie maakt het straks nog lastiger om oplichters te herkennen.

VIN-fraude

De 62-jarige Yvonne uit ‘s-Hertogenbosch kan er over meepraten. Zij werd in januari 2022 slachtoffer van een crimineel die zich voordeed als haar zoon. “Ik kreeg een appje dat hij een nieuw nummer heeft en ik de oude kon verwijderen. Ik zocht er niets achter, maar na een tijdje vroeg hij om 1800 euro voor te schieten.” Yvonne probeerde nog te bellen, maar er werd niet opgenomen. “Toen heb ik in het moment toch maar het geld overgemaakt, omdat het een dringende rekening was en hij anders in de problemen zou komen.”

Dat criminelen 50-plussers als Yvonne benaderen, is geen toeval. “Deze mensen vormen voor oplichters een aantrekkelijke doelgroep”, zegt Tanya Wijngaarde van de Fraudehelpdesk. “Ze hebben vaak volwassen kinderen én spaargeld op de bank. De WhatsApp-oplichters azen met name op mensen tussen de 55 en 65 jaar.”

Sinds de eerste meldingen over WhatsApp-fraude in 2016 binnenkomen, is er veel veranderd. “In het begin verzamelden criminelen een profielfoto en persoonlijke gegevens via openbare Facebook-profielen”, vertelt Wijngaarde. “Die moeite doen ze nu niet meer, want vaak lukt het zonder foto ook gewoon. Aanvullende persoonlijke gegevens halen ze simpelweg uit datalekken die ze kopen op de digitale zwarte markt.”

Nieuwe technologie

De technologie die criminelen gebruiken staat ook niet stil. De Fraudehelpdesk krijgt in 2020 de 1e meldingen binnen over kinderen die worden gebeld door een onbekend nummer om de stem op te nemen. Oplichters gebruiken die korte stemopname van het kind dan wanneer het slachtoffer naar het nieuwe nummer belt, zodat bijvoorbeeld de voicemail echt lijkt.

Deepfakes

Wijngaarde vreest dat een crimineel in de toekomst die moeite niet eens meer hoeft te doen dankzij de zogenaamde deepfakes. Dit zijn door de computer gemaakte videobeelden of geluiden die bijna niet van echt te onderscheiden zijn. In het filmpje hieronder is een deepfake video gemaakt van Ferd Grapperhaus.

“Zo’n nepvideo lijkt ingewikkeld, maar een willekeurig persoon met internet kan in enkele minuten een deepfake maken”, zegt Parya Lotfi. Lotfi is de oprichter van DuckDuckGoose, een bedrijf dat zich bezighoudt met het bestrijden van deepfakes. Niet alleen videomateriaal is mogelijk, maar ook nepstemmen.

Geluidskwaliteit mag slecht zijn

“Er zijn programma’s die maar 5 seconden aan audio nodig hebben om een stem na te maken”, vertelt Lotfi. “Het resultaat klinkt nu nog een beetje robotachtig, maar het voordeel van audio is dat de geluidskwaliteit slecht mag zijn. De beller kan zeggen dat de verbinding slecht is en toch overtuigend genoeg overkomen.”

Lotfi voert opdrachten uit voor zowel bedrijven als forensische afdelingen. Ze vangt voorlopig nog geen signalen op dat gewone burgers risico lopen van deze vorm van oplichting. “We zien deepfakes vooral opduiken bij grotere vergrijpen, bijvoorbeeld identiteitsfraude in de bankensector. Huis-tuin-en-keuken criminelen lijken het nog niet ontdekt te hebben.”

“We hebben nog geen meldingen van fraude gepleegd met deepfakes, maar we zijn op onze hoede hiervoor”, zegt Wijngaarde. “Niemand kan in de toekomst kijken, maar het kan nooit kwaad om nu al alert te zijn.”

Bron: duckduckgoose.ai, fraudehelpdesk.nl, maxvandaag.nl

• Meer info over Deepfake
• Meer info over WhatsApp fraude 
• Bekijk alle vormen en begrippen
• Inschrijven voor wekelijkse nieuwsbrief

Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.

‘Samen digitaal oké met het A B C’

Om de kans te verkleinen dat u slachtoffer wordt van digitale criminaliteit, is belangrijk om wanneer u digitaal gaat, de standaard regels van de ABC in acht neemt: De ABC methode staat voor:

A = alert blijven

• Te mooi om waar te zijn, is niet oké
• Blijf op de hoogte
• Klik nooit zomaar op een link

B = bescherm jezelf

• Blijf up-to-date met updates
• Gebruik sterke wachtwoorden
• Gebruik actuele anti-virus programma’s
• Maak offline back-up’s

C = check altijd

• Vertrouw je het niet, verbreek het contact
• Check de contactgegevens van de afzender

Meer info over ABC en downloads

Meer WhatsApp fraude nieuws